Deli Filozof

Deli Filozof - Hüseyin Rahmi Gürpınar

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (7)	Editör (7.5)
Kitapevi (8)	Sosyal Medya

Arka Kapak Bilgisi

Deli Filozof Özet

Hikmetullah Efendi, kendi çevresinde Deli Filozof namıyla meşhur olmuş bir kimsedir. Hayattaki her şeyi sorgular, ahirete inanmaz, inançsızdır. Her şeyden bir ders çıkarmaya çalışır ve daima kendi aklını dinler. Akıl dışı hiçbir şeyi kabul etmez. Filozoflar içerisinde en çok Nietszche’den etkilenmiştir. Onun inançsız öğretileri mahalle sakinlerinin pek çoğu tarafından kınanır. Mahalle imamı, kendisini dinleyenlere daima Deli Filozof’u kötüler. Onun yersiz propagandasına kanmayanlar da vardır tabii ki. Bunlardan biri Ali Senaver’dir. Ne var ki Ali Senaver’in karısı İclal ile Deli Filozof’un oğlu Çelebi’nin yasak aşk yaşadığına dair dedikodu kısa sürede mahallede yayılır. Mahalleli Ali Senaver’i bu konuda uyarır ve karısına sahip çıkmasını tavsiye eder. Ali Senaver bu uyarıya kulak asmaz. Bir süre sonra söz konusu dedikodunun haklı olduğu ortaya çıkar. İclal ile Çelebi, birlikte kaçarlar ve arkalarında hiçbir iz bırakmazlar. İclal’e deli gibi âşık olan Ali Senaver, Deli Filozof’un yardımıyla kaçak âşıkların peşine düşer. Bir süre dedektiflik yaptıktan sonra onların izlerine ulaşırlar. Ancak olaylar oldukça korkunçtur. Bir piknik esnasında İclal, şehir eşkıyaları tarafından kaçırılmıştır. Çelebi ise eşkıyalar tarafından yaralanmış, hastaneye kaldırılmıştır. Çelebi iyileşince, tarifsiz acılar içinde baba evine döner. Amacı, İclal’in peşinden gitmektir. Ali Senaver de, Deli Filozof’un telkinleriyle İclal’den vazgeçmiş, onu Çelebi’ye bırakmaya razı olmuştur. Bununla beraber eski karısının eşkıyalar tarafından kaçırılmasına razı olacak bir adam değildir o. Böylece Ali Senaver, Çelebi ve Deli Filozof İclal’i eşkıyaların elinden kurtarmak üzere işe koyulurlar. İclal, eşkıyalar arasında yaşayan bir Arap dadı aracılığıyla Çelebi’ye iki mektup gönderir, nerede olduğunu anlatır ve kurtarılmayı talep eder. Çelebi, Deli Filozof ve Ali Senaver, riskli bir işe girişerek İclal’i kurtarır. İclal’i destekleyen Arap dadı da onlarla beraber gelir. Bu olaydan sonra Ali Senaver eşinden boşanır. İclal’le Çelebi evlenir. Kocasını aldatmış, eşkıyaların ininde türlü tecavüzlere maruz kalmış olan İclal Çelebi’nin ailesi tarafından gelin olarak kabul edilmek istenmez. Hatta Deli Filozof, bu kadının Çelebi’yi de aldatacağını ve bir gün başka bir erkekle kaçacağını söyler. Aşk hastası Çelebi ise bunları kabul etmez ve evlenmekte ısrar eder. Nihayetinde amacına kavuşur. Bu sırada Çelebi’nin kardeşi Caize de, babasının karşı çıkmasına rağmen işsiz güçsüz bir kimse olan Ümrani ile evlenir. Böylece Deli Filozof’un yaşadığı evde karısı, kaynanası, kızı Caize, damadı Ümrani, oğlu Çelebi ve gelini İclal beraber yaşamaya başlarlar. Bu esnada Deli Filozof piyangodan 25.000 lira para kazanır. Bu paranın bir kısmıyla bir köşk satın alır. Söz konusu köşk, yıllar evvel bir aşk cinayetine sahne olmuştur. Evin beyi, kendisini aldatan karısını yatak odasında bıçaklayarak öldürmüştür. Bundan dolayı halk arasında ev uğursuz olarak kabul edilmektedir. Ne var ki Deli Filozof böyle söylentilere aldıracak biri değildir. Eve yerleşildikten sonra kötü kader ağlarını örmeye başlar. Deli Filozof’un iki çocuğu da evliliklerinde bazı sorunlarla karşılaşır. Zamanla Ümrani ile İclal’in birbirlerine âşık oldukları ortaya çıkar. Çelebi ile Caize, intikam almak üzere anlaşırlar. Bu anlaşmaya göre, etkisi bir yıl sonra ortaya çıkacak bir zehir çaya katılır ve bu çay İclal, Çelebi, Ümrani ve Caize tarafından bir hafta boyunca tüketilir. Çelebi ve Caize intikam almak istemekte ama kendileri de artık yaşamak istememektedirler çünkü eşlerine hâlâ âşıktırlar. Bir gün Arap dadı, Çelebi ile İclal’in zehir hakkında konuştuklarını duyar ve bunu İclal’e yetiştirir. İclal de Ümrani ile birlikte evden kaçar. Çelebi’yle Caize bu durumu babalarına bildirir hatta kendilerini zehirlediklerini de anlatır. İlaçlar konusuna uzman olan Deli Filozof Caize ile Çelebi’yi iyileştirir ancak onların cinayete teşebbüs etmelerini asla affetmez. İclal ile Ümrani’ye ise adreslerinin belli olmaması dolayısıyla yardım edemez. Yaklaşık on ay sonra, İclal ve Ümrani ile birlikte köşkten kaçan Arap dadı yine köşke gelir. İki âşığın ölmek üzere olduklarını haber verir. Çelebi ile Caize, İclal ile Ümrani’yi görmeye giderler. Onların hâline acıyan iki kardeş, iki âşığı tekrar köşke alırlar. Artık İclal ile Ümrani birbirlerini sevmemekte hatta birbirlerinden nefret etmektedirler. Her ikisi de evliliklerine ihanetten pişman olmuşlardır. Bu durum hem Çelebi’de hem de Caize’de eşleriyle yeniden evlenebilmeyi umut etme hususunda olumlu bir izlenime neden olur. Ayrıca köşke gelen İclal’le Ümrani, iyi yaşam koşulları altında tekrar iyileşme emareleri göstermektedir. Deli Filozof ise bu durumun ölümden evvelki iyilik hâli olduğunu bilmektedir. Kısa bir süre sonra hem Ümrani hem de İclal ölür. Böylece yasak aşk İclal’le Ümrani’nin ölmesiyle ve Çelebi ile Caize’nin katil olmasıyla sonuçlanır.

Bu romanla Hüseyin Rahmi Gürpınar, Türk toplumundaki ahlak anlayışının değişimini eleştirir. Deli Filozof, yerleşik halk kültüründeki namus algısını kabul etmemekte ve daime tabiatın üstün geleceğini söylemektedir. Ona göre namus ve sadakat ancak kuraldır ama bu kurallar daima tabiat tarafından çiğnenir. Hatta Deli Filozof, karısından vazgeçmesi üzere Ali Senaver’e akıl dahi verir. Yine de o, halkın namus algısından kurtulmuş sayılmaz. Önceleri İclal’i gelin olarak kabul etmez. İclal’le Ümrani’nin yasak aşkını ise kepazelik olarak niteler. İnsanların bencil amaçları, ona göre yasak aşklara ve daha pek çok probleme neden olmaktadır. Ali Senaver’le Çelebi’nin başına gelen belalar da bundan kaynaklanmaktadır. Deli Filozof’a göre Ali Senaver doğru tercihte bulunmuş ve ahlaksız bir kadını şiddetsiz bir biçimde terk etmiştir. Çelebi ise tuzağa düşmüş, kendisi de tıpkı Ali Senaver gibi aldatılınca karısını öldürmek istemiş ve intihar etmiştir. Böylece Deli Filozof, çocuklarını iyi yetiştiremediği kanaatine varmıştır. Deli Filozof’un ahlak, namus ve evliliğe dair fikirleri her ne kadar geleneksel ile modern arasında kalsa da romandaki olaylar geleneksel tavrın modern tavra göre daha değerli olduğunu göstermektedir. Modern aşk anlayışı, namus algısının yavaş yavaş yok olması ve ahlaki çöküntü, Deli Filozof’un ailesinin büyük badireler atlatmasıyla sonuçlanmıştır. O hâlde modern anlayışın eleştirilecek pek çok noktası olduğu ve bunların en başında ahlaki tavrın geldiği ifade edilebilir.

Editör: Murat ASLAN

Deli Filozof Soruları ve Cevapları

Deli Filozof Yorumları