Mendil Altında

Mendil Altında - Memduh Şevket Esendal

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (6.7)	Editör (9)
Kitapevi	Sosyal Medya

Arka Kapak Bilgisi

Mendil Altında Özet

Memduh Şevket Esendal ,29 Mart 1883'te Çorlu'da dünyaya geldi. Çocukluğu savaş yıllarında geçen sanatçının düzenli bir eğitim hayatı olmamıştır. Kendi kendisini yetiştirerek Arapça, Farsça ve Fransızca öğrenmiştir.

Durum üzerine temellenen Çehov tarzı adı verilen öykücülüğün temsilcilerindendir.

Çehov tarzı öykü de sosyal olgulara, duygu ve düşüncelere önem verilir. Serim, düğüm, çözüm planına uyulmaz. Zaman ve yer ikinci planda yer alır. Türün dünya edebiyatında ilk örneğini Anton Çehov verdiğinden bu öykü türü Çehov tarzı öykü olarak bilinmektedir. Esendal, güçlü bir Çehov öykü yazarıdır.

Eserin ilk sayfalarında Sunullah Arısoy tarafından Memduh Şevket Esendal ile yapılan bir konuşma sunulmuştur. Okuyucu bu konuşma ile Esendal'ın edebiyat kimliği hakkında daha fazla bilgi yer edinecektir. Öyle ki Esendal'a bir konuşmasında edebiyata ilgisinin ne zaman başladığı sorulmuştur. Esendal ise ne zaman başladığını bilmediğini ancak her zaman öykü okumayı sevdiğini söylemiştir.

Bu konuşmadan da anlaşıldığı üzere Esendal'ın öykücülüğünün güçlü olmasının nedeni öyküleri daha fazla sevmesinden kaynaklıdır.

Memduh Şevket Esendal’ın Mendil Altında kitabında toplam 25 tane hikaye bulunmaktadır.

Bunlardan en beğendiklerim: Ana Baba, Mendil Altında, ihtiyarlık, feminist ve rüya nasıl çıktı hikayeleridir.

ANA BABA: Bu hikayede yoksul bir aile kesiminden bahsedilmektedir. Baba gündüzleri ders okutur geceleri saatçilik yaparak evin geçimini sağlar. Bir gün ailenin küçük çocuğu babasının uyarılarına rağmen onu dinlemez ve oynadığı anahtar zinciri ile lambanın şişesini kırar. Babası ise hiçbir şey söylemeyerek oğluna kızmaz. Oğlan yaptığının oluşturduğu vicdan azabıyla zor uyur. Çünkü ailesi kırılan lambanın yerine yenisini alamayacak kadar fakirdir. Oğlan sabah uyandığında anasının gazabına uğrar. Anası ona lambanın hesabını sorup bağırınca az da olsa yüreğindeki üzüntü gider. Ve ne zaman bir şey kıracak olsa babasının susmasından korkar anasını daha çok sevdiğini anlardı.

Yazar bu öykü ile yoksul bir ailenin yaşamından kesit sunarken ana ve babanın çocuğun hayatındaki yerine de değinmiştir.

MENDİL ALTINDA: Cavit Bey adlı bir sicil müdürünün kurduğu hayal anlatılmaktadır. Cavit Bey uyumak ister ama uykusu gelmez. Aklına köylülerin yüzüne birer mendil örtüp uyudukları gelir. Hemen cebinden bir mendil çıkarıp yüzüne örter. Örttüğü anda karısının para yetiştiremediğini hatırlar. Daha sonra işten çıkartılan bir memurun durumuna üzülüp Müsteşar diklendiğini hayal eder. Müsteşar Cavit Bey'den korkar ve memuru işe aldırır. Tüm bunları düşlerken Cavit Bey mendil altında gülümser. Bu olaydan sonra namı yayılır. Rütbesinin yükseldiğini hayal edince ter içinde heyecandan boğulacak gibi olur. Sinirlenerek mendili yüzünden atar. Bu mendil altında da nasıl uyurlar diye söylenir.

İHTİYARLIK: Yetmiş yaşına gelmiş çift bunca yıl mutlu yaşayıp çocuklarını evlendirmiş ve yalnız kalmışlardır. İhtiyarlığın getirdiği huysuzluk ile sürekli kavga edip tartıştılar. Bir gün yine bir tartışma yaşanır. Adam bu tartışmadan sonra öksürmeye başlar. Kadın ise hemen telaşa katılır. Kavga etmelerine rağmen kocasına bir şey olacağını düşünüp korkar. Gelinler, torunlar herkes ayağa kalkar. Gece doktor çağırılır. Doktor öksürüğünün hastalıktan olmadığını söyler. İhtiyarın öksürüğü sabaha kadar geçer. Ama yine bu hikaye daha sonraki günlerde tekrarlanır.

RÜYA NASIL ÇIKTI: Postacı Tevfik Efendi eve giderken kahveden İzzet Bey çağırır. İzzet Bey kahvede yalnız kaldığı için konuşacak birini arar. Tevfik Bey ise eve gitmek ister. İzzet Bey Tevfik Bey'i rüyasında gördüğünü söyledi. Tevfik Bey nasıl diye sordu. Beni rüyanda fena mı gördün dedi. Bu rüya meselesi Tevfik Bey'de takıntı haline geldi. Başına kötü bir şey geleceğini düşünüyor ve korkuyordu. Hemen posta odasını kontrol etmeye gitti. Kahveye geri geldiğinde İzzet Bey'i bulamadı. Bu korku ile eve gitti. Kaynanası pekmez kaynatıyordu. Tevfik'ten yardım istedi. Tevfik yardım ederken birden ayağına tencere döküldü. Tevfik Bey'in hem canı yanıyor hem de rüya çıktığı için seviniyordu. Ertesi gün İzzet Bey geldi. Kahvede oturması için öyle söylediğini aslında rüyasında görmediğini açıkladı. Tevfik Bey ise sen şakadan söyledin ama bak nasıl çıktı dedi.

FEMİNİST: İstatistik Müdürü Salim Bey bir gençten feminist lafını duyar. Bu kelimenin ne anlama geldiğini öğrenmeye çalışır. Her önüne gelene sorar. Ancak kimseden doğru bir cevap alamaz. Salim Bey o kadar çok sorar ki adı feministe çıkar. Daha anlamının ne olduğunu bile bilmeyen Salim Bey'i bu meslek sahibinden birisi sanırlar. Yeni çıkan gazetelerde ondan yazı isterler.

Bu hikayede bize anlatılan şey fazla merakın getirdiği sonuçlardır. Salim Bey bir şeyi çok merak eder ve onu öğrenmeden bir türlü duramaz. Sonunda o da öğrenemediği şey ile anılır.

Esendal, öyküye bir yalınlık getirmiş onu süslemelerden uzak tutmuştur. Yapıtlarında sıradan insanların gündelik yaşamları üzerine durmuştur. Köylü, esnaf, memur onun eserlerinde kolaylıkla rastlanabilecek kişilerdir. Esendal'ın dilinin açık olması öykülerine mükemmellik katan en önemli özelliğidir.

Yazan: Elif POYRAZ

Mendil Altında Kitap Özeti

Memduh Şevket Esendal’ın öyküleri Salim Şengil tarafından Otlakçı ve Mendil Altında adlarıyla iki kitap halinde yayımlanmıştır. Her birinde yirmi beş öykü bulunmaktadır. Mendil Altında kitabında yer alan öyküler:

Avni Hurifi Efendi: Komşunun kınası giden Avni Hurifi Efendi bir köşede usulca rakısını yudumlayıp evine dönmeyi planlarken, masasına oturan sarhoş bir gencin adeta bozuk plak gibi aynı şeyleri anlatmasından fenalık geçirir. Onu bu durumdan kurtaran başka bir komşu da aynı şekilde davranınca felç geçirerek ölür.

Rüya Nasıl Çıktı: İzzet Bey, saf, batıl inançlı bir postacı olan Tevfik Efendiye rüyasında onu gördüğünü söyler ama devamını getiremez. Rüyayı felakete yoran ve ne yapacağını şaşıran Tevfik Efendi, ayağına karısının ve kaynanasının kaynattığı pekmez dökülünce rahatlar çünkü rüyayı bu kadar az bir hasarla atlatmıştır. Oysa İzzet Bey bu yalanı sadece ona kahvede yarenlik etmesi için söylemiştir.

Hasta: Bankacı Tevfik Efendi arabadan inerken ayak bileğini incitir. Evde yapılan izzet-i ikramdan, komşuların ziyaretinden çok etkilenir, naz yapmaya başlar. On gün sonra karısı söylenmeye, komşular elini ayağını çekmeye başlar. O da bastonunu kapıp yolda karşılaştıklarına aynı nazı yapmaya devam eder. İşine tekrar başladığında ise arkadaşlarına evde hasta yatmaktan nasıl sıkıldığını anlatır.

Mendil Altında: Sicil Müdürü Cavit Bey yemekten sonra yüzüne bir mendil sererek uyumaya çalışır. Aklına önce çocuklarının okul taksitleri ve karısının para için sızlanması gelir. Ardından, işten atılmak üzere olan bir memurun durumunu amirine karşı cengâverlikle savunduğunu düşler. Sıra bu cengâverliğin onu milletvekilliğine taşıdığına geldiğinde kurduğu düşün heyecanından boğulacak gibi olur ve hizmetçisinden bir kahve ister.

Feminist: Salim Bey gençlerden duyduğu feminist kelimesinin anlamını öğrenmek ister. Kime sorarsa sorsun cevabını doğru dürüst alamaz. Öğrenmek için o kadar üsteler ki adı Feministe çıkar. Bu lakabın nereden geldiğini bilmeyenler de onu konferanslarda konuşma yapmaya, gazetelerde yazı yazmaya davet eder.

Müdürün Züğürdü: Bir bucak müdürü köylüden zorla para alınca kaymakama şikâyet edilir. Kaymakam da durumu incelemesi için bir ağayı görevlendirir. Müdür öyle ikna edici konuşur ki ağa, müdürü kurtarmanın yolunu düşünmeye başlar.

Karga Yavrusu: 10 yaşındaki Nazif bir kargo yavrusu besler. Babası da bu “pis” hayvanı beslediği için onu bayıltana kadar döver. Gelen doktor durumu hükümete bildireceğini söyleyince baba korkar ve doktora bir daha oğluna zarar vermeyeceğine dair söz verir. Nazif iyileşince iki kargo yavrusu beslemeye başlar.

Dursunhacı: Dursunhacı, komşusunun kendi tarlasını bağ yapacağını öğrenince onu kıskanır. Engellemek için her şeyi dener ama başarılı olamaz. Bir gece yarısı ürünleri mahvetmek için bağa girdiğinde porsuk sanılarak öldürülür.

Celile: Sağlıkevinde yatan bir hasta oradaki aksaklıkları, eksiklikleri düzeltmek için çabalar. Bir tek Başhemşire Celile’ye yaranamaz. Celile’nin hayal kırıklığıyla bezeli hayat hikâyesini öğrenince aralarındaki buz çözülür, arkadaş olurlar.

İhtiyarlık: Yetmişli yaşlarda, kırk yıllık evli bir karı-koca bütün gün uyukladıklarından geceleri birbirleriyle atışırlar ama birinden birine bir şey olsa diğeri büyük bir korkuya kapılır.

Değinilen öyküler dışında El Malının Tasası, İki Ziyaret, Ana Baba, Şair Tavafi, Haşmet Gülkokan, Keleş, Gevenli Hacı, Düğün, Kızımız, Gül Hanımın Annesi, Sinema, Kaçırdık Mı, Kuvvetli Hükümet, Saide ve Hayat Ne Tatlı öyküleri de kitapta yer alır.

Çehov tarzı durum öykücülüğünün ustalarından Memduh Şevket Esendal, bu öykülerinde kişileri günlük hayatlarındaki doğal halleriyle yakalayarak ironik bir anlatımla ele alır. Seçtiği tipler genellikle memur, bürokrat, yarı aydın, din adamı, züppe, dalkavuk, rüşvetçi, gösteriş budalalarıdır. Hikâyelerinde olanı anlatırken olması gerekeni de hissettirir. Aile, bağnazlık, bürokrasi, batılılaşma, dönüşüm, kadın gibi temaları işler. Dili sade, anlatımı dolaysızdır. İyimser bakış açısı, toplumun iç dinamiklerini bir ayna gibi yansıtması, içtenliği ile modern Türk öykücülüğünün büyük bir eserlerinden biridir Mendil Altında.

Editör: Pınar Tufanlı

Mendil Altında Soruları ve Cevapları

mendil altında kimin eseri?

Mendil Altında Memduh Şevket Esendal'ın bir eseridir.

mendil altında türü nedir?

Mendil Altında kitabının türü öyküdür.

Mendil Altında Yorumları