Hacı Murat

Hacı Murat - Tolstoy

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (5.5)	Editör (9)
Kitapevi (10)	Sosyal Medya

Arka Kapak Bilgisi

Hacı Murat Özet

Çarlık Rusya’nın ilk imparatoru I. Petro’dan itibaren dış politika olarak benimsediği sıcak denizlere inme hedefinin en önemli ayaklarından biri olan Kafkasya, Osmanlı Devleti’nin ve İran’ın karşı mücadelesinin yanı sıra Kafkas halkının dini, milli bir direniş hareketi olan müridizme/gazavata da tanıklık etmiştir. Çar I. Aleksandr, I. Nikolay ve II. Aleksandr dönemlerinde gerçekleşen ve yaklaşık 50 yıl süren Kafkas Savaşında (1817-1864) Kafkas Halkları adına sırayla İmam Hacı Muhammed, Hamzat Bey ve Şeyh Şamil mücadele vermiştir. Bir Avar olan Hacı Murat da Çeçenistan ve Dağıstan bölgesinin üçüncü imamı Şeyh Şamil’in naibidir. 1851 yıllarının sonlarına doğru Şeyh Şamil’in, oğlu Gazi Muhammed’i halefi seçmesi ve Hacı Murat’ın mallarını müsadere altına almak istemesiyle artan gerginlik sonucu Hacı Murat kendisine bağlı adamlarıyla Şamil’in kendisini yakalamak için gönderdiği müritlerin eline düşmemek için oradan oraya kaçıp üç gece uykusuz kaldıktan sonra bir Çeçen Köyü olan Mahket’teki Sado’nun evine sığınır. Ancak Hacı Murat’ın köylerine sığındığını haber alan köylülerin Şeyh Şamil tarafından cezalandırılacakları korkusuyla ne yapacaklarına karar vermek için caminin yanında toplandıklarını haber alan Sado, Murat’ı uyarır. Tavlinli Hanefi, Eldar, Çeçen Hamzalo, Han Mohama ile Mahlet’e 15 verst uzaklıktaki Vozdvijenskaya Kalesine, Genel Kurmay Başkanının oğlu, Kurunski Alayının Komutanı Albay Prens Semyon Mihailoviç Vorontsov’un, eşi Marya Vasilyevna Vorontsova ve altı yaşındaki oğlu Bulka ile yaşadığı eve sığınan Hacı Murat ertesi gün Genel Vali, Genel Kurmay Başkanı Prens Mihail Semyonoviç Vorontsov’un yanına Tiflis’e götürülür. I. Nikolay’ın onu bağışladığına dair haber gelinceye kadar Tiflis’te kalması kararlaştırılan Hacı Murat’ın Vorontsov’dan tek bir isteği vardır: Hacı Murat’ın Rusların tarafına geçmesinden hemen sonra ailesini de Rusların yanına kaçırmak istediğini haber alan Şeyh Şamil, Hacı Murat’ın annesi Patimat’ı, iki eşini, henüz küçük yaşta olan beş çocuğunu ve 18 yaşındaki oğlu Yusuf’u, köyü Vedeno’da esir tutmaktadır. Hacı Murat ailesinin esirlerle değiş tokuş edilmesi karşılığında emrine verilecek orduyla Lezginski Hattına giderek bütün Dağıstan’ı ayağa kaldıracak ve Şamil’i yok edecektir. Vorontsov, Murat’ın ailesi karşılığında Şamil’e teslim olacağını düşündüğünü söylemesi üzerine Şamil, Genel Vali’ye hem onu düşmanlara karşı savunacak hem de vermiş olduğu sözleri yerine getirip getirmediğini kollayıp Ruslara bildirecek yirmi, otuz kadar cesur Kazak’ın denetimli serbestliği altında ailesinin durumu hakkında bilgi edinebilmek için Grozni’ye gitmeyi talep eder. Vorontsov, Hacı Murat’ın ailesinin kurtarılmasının mümkün olmadığını düşünmekle birlikte Murat’ı bu savaşta kullanmak istemekte, onun Rus tarafına geçmesinden yararlanarak Çeçen halkının yaşadığı yerlere baskın yapılması ve kıstırılmasının uygun olduğunu düşünmektedir. Çar’a danışmadan karar vermeyeceğinden durumu ivedilikle Milli Savunma Bakanı Kont Zahar Çernişev’e bildirir. Çernişev aracılığıyla I. Nikolay’dan onay alan Vorontsov’un emriyle ilk olarak Mahket’e baskın yapılır ve başta Sado’nun eşi ile 15 yaşındaki oğlu olmak üzere pek çok Çeçen öldürülür. Bu vahşetten sağ çıkanlar Ruslara boyun eğmek yerine Şeyh Şamil’den yardım istemeye karar verirler. Hacı Murat da baskının ertesi günü yirmi kadar Kazakla birlikte gittiği Groznaya Kalesinde bir süre kalır. Ayrılış anında aralarında bir kan davası olan Kumuk Prensi Arslan Han’ın suikast girişiminden kıl payı kurtulsa da ölüm, Hacı Murat’la tanışmaya çok isteklidir. Çeçenlerin oturduğu bölgeden hiçbir sonuç elde edemeden Tiflis’e dönen Hacı Murat, Vorontsov’dan bu sefer de Nuha’ya gönderilmesini talep eder. Orada hem dininin gerekliliklerini daha kolay yerine getirebilecek hem de Dağıstan’da kendisine sadık kalan adamların aracılığıyla ailesini Şamil’in elinden ya kurnazlıkla ya da zorla alabilecektir. Ancak Hacı Murat’ın ailesini kurtarma işini üzerine alan dostları, Şamil’in Hacı Murat’a her kim yardım ederse onu en korkunç, en şiddetli cezalara çarptıracağını ilan etmesi üzerine bu işten vazgeçmişlerdir. Bu durum üzerine Hacı Murat dağlara kaçarak, kendisine sadık Avarlarla birlikte Vedeno’ya baskın yaparak gerekirse ailesi uğruna ölmeye karar verir. Ertesi gün, yanına Kazak atlıları alması şartıyla şehirde atla gezinti yapılmasına izin verilen Hacı Murat, müritlerinin de yardımıyla ona eşlik eden Onbaşı Nazarov’u, İgnatov’u ve Petrokov’u öldürerek kaçar. Bu katliamdan kıl payı kurtulan Mişkin kaleye doğru dört nala giderek durumu komutana bildirir. Büyük telaşa kapılan Kale Komutanı, Hacı Murat’ı ölü ya da diri getirene bin ruble vereceğini açıklar. Bölge Komutanı Karganov ve yüz milisin yanı sıra vaktiyle Hacı Murat’la birlikte dağa çıkan ama sonradan Rusların tarafına geçen Mehtulinli Hacı Ağa da Murat’ın peşindedir. Bataklığa dönen pirinç tarlasında sıkışan Hacı Murat, üst üste gelen mermilerin ardından Hacı Ağa’nın başına vurduğu kamayla hayata gözlerini yumar. Ardından da kesik başı, Subay Pyotr Nikoloyeviç Kamenen tarafından halka gösterilmek amacıyla bütün kalelerde, köylerde gezdirilir.

Tolstoy “dinine ve ailesine samimiyetle bağlı, duygusal, güçlü ahlaki değerleri olan, çocuksu” bir karakter olarak gördüğü Hacı Murat’ı yazarken onlarca kitap ile Hacı Murat’ın yaşam öyküsünü yazmak üzere görevlendirilen M. T. Loris-Melikov’un 1881’de Russkaya Starina Dergisinde yayımlanan notları ve Kont M. S. Vorontsov’un, savunma bakanı A. İ. Çernişev’e yazdığı gerçek mektup da dahil sayısız arşiv belgesinden yararlanmış; Hacı Murat’ın Nuha’da evinde kaldığı Komutan İosif Korganov’un dul eşiyle bile mektuplaşarak gerçeğe uygun bir eser ortaya çıkarmaya büyük özen göstermiştir.

Tolstoy’un ölümünden iki yıl sonra yayımlanmış olan Hacı Murat hakkında 1959’da başrolünde Steve Reeves'in oynadığı İtalyan yapımı Hadji Murad-il Diavolo Bianco / Hacı Murad, Beyaz Şeytan’ın yanı sıra orijinal hikayeden farklılıkları olan, Cüneyt Arkın'ın başrollerini oynadığı Hacı Murat (1967) ve Hacı Murat Geliyor (1968) ile Tamer Yiğit'in oynadığı Hacı Murat'ın İntikamı (1972) filmleri çekilmiştir.

Editör: Pınar Tufanlı

Hacı Murat Soruları ve Cevapları

Hacı Murat Yorumları