Halid Ziya Uşaklıgil Cumhuriyet döneminde Türk edebiyatına damgasını vurmuş isimlerden bir tanesi. Saray ve Ötesi kitabı hayatının son döneminde yazdığı ve Osmanlının son dönemindeki hatıralarının yer aldığı kitaplarından bir tanesidir.
Halid Ziya Uşaklıgil Saray ve Ötesi kitabına Reşad Efendi’nin, diğer bir adı ile 5. Sultan Mehmet’in tahta geçmesi ile başlar. Sultan’ın tahta geçmesi ile birlikte Halit Ziya Başkatip olarak göreve atanır. Halit Ziya için bu görev hayalden de ötedir. Büyük bir imparatorluk için çalışmanın yanında ilk kez Sultan ile de tanışacak olması onda büyük bir heyecana neden olmaktadır.
Yazarın heyecan ile başlayan görevi ilk günde gördüğü nezaket ile azalır. Sultan ile bir araya gelir ve görevlerini detaylı bir şekilde konuşma imkanı bulur. Fakat ilk gün aynı zamanda hayal kırıklığına da neden olur. Dışardan çok büyük görünen imparatorluk saray içinde tamamen farklı olduğunu görür. Özellikle saray içindeki israf ve açgözlülüğün boyutu onun devletin neden sürekli gerilediğini daha iyi anlamasını sağlar.
Halid Ziya sarayda görev yaptığı zaman içinde saray içi mücadelelerine de tanık olur. Özellikle Yusuf İzzüddin Efendi ile Vahidüddib Efendi arasındaki rekabet artık gün gibi ortadadır. Buna rağmen yazar kendini bu çekişmelerin uzağında tutmaya çalışır.
Yazar saray içindeki görevine alışmış ve işlerin aksamaması için kendince çözümler de üretmiştir. En yakın arkadaşı olan Lütfi Bey ile birlikte her şeyi düzene koymuş, aynı zamanda nöbet sistemi ile de her şeyin sorunsuz gitmesine olanak sağlamıştır.
Halid Ziya yaptıklarının yanında sıklıkla saray içine yaşananları da okurlar ile paylaşır. Özellikle saray içinde yaşanan çekişmeler onun dikkatini çeker. Bunun yanında saray içi hayatı ile yabancı konuklar geldiğinde takınılan farklı tavır oldukça fazla dikkatini çeker. Bunun dışında devlet içindeki törenler de dikkatini oldukça çeker.
Halid Ziya aynı zamanda devletin son dönemini de Saray ve Ötesi kitabında yer veriyor. Abdülhamit’e karşı yapılan halk ayaklanmasındaki gözlemlerini paylaşmakta da sakınca görmüyor. Yaptığı geziler ve Trablusgarp savaşının başlangıcı da kitapta yer alan anılar.
Halit Ziya sadrazamın değişmesi ile birlikte saraydaki görevinden istifa eder. Onunla birlikte en yakın dostu olan Lütfi Bey de görevi bırakır. Böylelikle sarayda geçen dört yıllık macerası son bulur. Bunun üzerine hem gezi amaçlı hem de tedavi amaçlı Avrupa’ya gider. Buradaki gözlemlerini de devam ettir. Özellikle yurtdışında Osmanlıyı küçümseyen görüşler onu çok üzer.
Halit Ziya’nın anılarının son bölümünde Türkiye tarihine geçen olaylara da yer verir. Sarıkamış dramı ve Atatürk’ün yükselişi de kitabında sonunda okurlar ile paylaşılıyor.
Halit Ziya Uşaklıgil Saray ve Ötesi kitabı ile Osmanlı’nın son dönemine bire bir tanık olmuş birinin gözünden bir dönemin fotoğrafını çekiyor. Hem saray içinde yaşananlar hem de daha sonra Avrupa’nın Osmanlıya bakışındaki farklılıkları mükemmel bir şekilde okurlara sunuyor.
Saray ve Ötesi türü nedir?
Saray ve Ötesi kitabının türü anıdır. Halit Ziya Uşaklıgil Osmanlı Devletinin son dönemlerindeki hatıralarını kaleme almıştır.
Saray ve Ötesi Yorumları
çok sıkıcı bir kitap ama çok bilgilendirici detayları güzel anlatmış kısa olsa daha iyi olurmuş
09-04-2017 21:47
anlatılış biçimi çok güzel ama çok uzun kitap
20-04-2017 20:42
aşırı sıkıcı ve gereksiz uzun bir kitap tamam güzel detaylar var ama daha farklı anlatılabilirdi okumakta çok zorlandım ve zor bitirdim
30-03-2019 13:31
saray ve ötesi türü anı mı sınavda bu soru çıktı
04-11-2021 18:23
allah öğretmenlere sabır versin okumaktan aciz bu kadar kötü bir gençlik olmuşmudur bilmiyorum herşey parmaklarının ucunda olduğu için öğrenmeyi bu kadar gereksiz gören nasıl olsa googleda aratıp cevabı bulurum neden öğreneyim diye düşünen bir gençlik var karşımızda
08-12-2022 11:43
çok sıkıcı bir kitap
11-08-2023 23:56
kırk yıl kitabı ile olan ilişkisi soruldu bize patladık