Halid Ziya Uşaklıgil Türk edebiyat tarihinin en önemli isimlerinden biridir. Türk edebiyatında verdiği başarılı batılı tarzı romanlar ile bilenen bir Servet-i Fünun aydınıdır. İlk başarılı roman örneğimiz olan ve Servet-i Fünun aydınını temsil eden "Mai ve Siyah" adlı eseri edebiyatımıza kazandırmıştır. Artıyetten dizi uyarlaması birçok ülkede yapılan "Aşk-ı Memnu" isimli realist eseri de çokça bilinen eserlerindendir. 1866 doğumlu olan Halid Ziya Uşaklıgil ayrıca en büyük nesir ustalarından kabul edilmektir. Usta yazarın "Bir Ölünün Defteri" isimli eseri ise - kitabın önsözünde verilen bilgiye göre- yazdığı 3. eseridir. Bundan önce "Sefile" ve "Nemide" isimli iki eser daha vermiştir. Ve yine önsözden Nemide ile bu kitap arasında benzerlikler olduğunu öğreniyoruz.
Bir Ölünün Defteri hangi açıdan bakılırsa bakılsın hem acı hem duygusal tatmin sağlayan bir hikaye. Dostluğun iteklemesiyle yapılan bir fedakarlığın nasıl bir insanın hayatını güllere, diğerininkini dikenlere boğabildiğini görebileceksiniz. Bu vaat, boş bir vaat değil.
Yağmurlu bir günde, mutlu bir ailenin tasviri ile başlıyor roman. Hüsam ve ailesi gayet keyifli vakit geçirir iken bir ihtiyar eve geliyor ve Hüsam'a "sizi çağırıyor" diyor. Bunun üzerine sahne birden hüzünleniyor ve Hüsam derhal dostunun evine gitmek için yola çıkıyor. Dostunun evine gittiği, yıllarca yoldaşı olan Vecdi'yi ölüm döşeğinde görüyor. Uzunca bir konuşmanın ardından Vecdi "Sizi affediyorum" diyor ve defteri ona teslim ediyor. Gözleri kapanıyor. Bunun üzerine Hüsam defteri okumaya koyuluyor.
Defter ise Vecdi'nin hatıra defteri. Ve roman bundan sonra bu defterden ibaret. Ta ki son paragrafa kadar.
Defterde anlatılanlar;
Vecdi annesinin ölümü üzerine, babası ile birlikte kocasını bir yıl önce kaybetmiş olan halasının yanına taşınıyor. Burada halasının küçük kızı Nigar onun tek arkadaşı oluyor. Bu iki küçük çocuk uzun bir zaman beraberce büyüyor, eğitim alıyor ve oyunlar oynuyor. Ancak bir zaman sonra Vecdi'nin sultaniye (liseye) başlama zamanı geliyor. Böylece Vecdi ile Nigar daha az görüşür oluyor.
Hüsam ise Vecdi ile aynı liseye başlıyor. İlk gün korkup ağlayan Hüsman'ın yanına ilk Vecdi geliyor ve dostlukları başlıyor. Yaz tatillerinde Hüsam'ın gidecek yeri olmadığı için Vecdi'nin konaklarına geliyor. Vecdi'nin halası da Hüsam'ı iyice benimsiyor. Böylelikle üçlü uzun soluklu bir dostluk kuruyorlar. Beraber büyüyüp, serpiliyorlar. Hüsam edebiyatçı, Vecdi ise doktor oluyor.
Ve her ikisi de Nigar'a derin duygular besliyorlar.. Ancak Nigar'da Hüsam için bir şeyler hissediyor. Bunu anlayan Vecdi, onun için ne kadar acı da olsa aradan çekiliyor ve ikiliyi evlendiriyor.
Evlenen ikili ömürlerinin büyük kısmında mutlu yaşıyorlar. Ancak Vecdi için durum öyle olmuyor. Acı ve ıstırap dolu günler geçiriyor. Ne yapsa ne etse yüreğinden atamadığı bu sevdayı da küçük bir deftere yazıyor. Bu defteri de bir intikam mahiyetinde, son nefesinde affederek arkadaşına veriyor.
Hüsam defteri okudukça yüzüne çarpan tüm gerçekler, omuzlarına birer yük olarak biniyor En sonunda usta yazar Halid Ziya Uşaklıgil şöyle bitiriyor;
"Defter burada bitmiş idi. Hüsam bir müddet bu facianın müthiş sıkleti (ağırlığı) altında kalmış gibi durdu, sonra defteri kapadı, ayağa kalkarak yatağa takarrüb etti (yaklaştı), perdeleri açarak eğildi, ölünün soğuk yanaklarını uzun bir busr ile öptü.
Bu esnada yağmur sabahlarına mahsus (özgü) bir sisli fecir ıslak lacivert gözlerini açıyordu..." (Halid Ziya Uşaklıgil - Bir Ölünün Defteri)
Osman Vecdi, Hüsam ve Nigar... Mükemmel bir arkadaşlık, aşk ve fedakarlıkla karışık intikam. Bu kitabın temel kelimeleri bunlar. Dilinden korkmanıza da gerek yok. Kitabın yeni basımları gayet anlaşılır ve sadeleştirilmiş. İyi okumalar.
Yazan: Senagül YILDIZ
Bir Ölünün Defteri Soruları ve Cevapları
Bir Ölünün Defteri kimin eseri?
Halit Ziya Uşaklıgil
Bir Ölünün Defteri türü nedir?
Yerli Romanlar
Bir Ölünün Defteri kaç sayfa?
160
Bir Ölünün Defteri Yorumları
çok güzel bir kitapt severek okudum
16-05-2017 20:50
sade bir konusu var ama çok güzel ilerliyor okunması gereken bir kitap
28-05-2017 21:05
çok teşekkür ederim bir ölünün defteri özet ödevi vardı ve hiç bir yerde bulamadım bir tek burada var çok yardımcı oldunuz
28-05-2019 23:22
kitabın türü ne acaba bilen yazabilir mi roman olarak değil dram mı komedi mi aksiyon mu içirik olarak türü ne yani onun cevabı lazım
28-03-2022 14:34
kitabın kahramanları hakkında bilgi arıyorum yardımcı olacak var mı