Bir İdam Mahkumunun Son Günü

Bir İdam Mahkumunun Son Günü - Victor Hugo

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (6.9)	Editör (9)
Kitapevi (10)	Sosyal Medya

Arka Kapak Bilgisi

Bir İdam Mahkumunun Son Günü Özet

Bir İdam Mahkûmunun Son Günü, Sefiller ve Notre Dame’ın Kamburu gibi eserlerin yanında biraz arka planda kalmış olsa da Hugo tarafından yazılmış, Fransız romantizmini gözler önüne seren önemli bir kitaptır. Eser, Hugo tarafından 26 yaşında yazılmış ve yazarın gençlik dönemi eserleri arasında önemli bir yer edinmiştir. Eserde romantizm akımının özelliklerinin baskın olduğu gözlemlenmekle birlikte, Hugo bu eserini toplumu ve hukuk düzenini eleştirmek üzere kaleme almıştır. Kitabın ön sözünde Hugo amacını belli etmekte ve idam cezasının insani bir tarafı olmadığını uzun uzadıya anlatmaktadır. Çünkü Hugo’ya göre idam bireysel bir olgu değildir. İdam geniş çerçevede düşünüldüğünde öldürülen kişinin kendisiyle birlikte ailesini ve dolaylı olarak toplumun tümünü etkileyen bir olaydır. Ön sözde Hugo son derece başarılı bir hukukçu edası ile idam karşıtlığı tezini savunmakta ve işin rasyonel yanından ziyade duygusal boyutuna temas ederek maddeci zihniyeti sert bir şekilde eleştirmektedir. Bir İdam Mahkûmun Son Günü isimli eser yaşanmış bir olaydan hareketle kaleme alınmıştır. Bir zamanlar idam suçlularının giyotinle infaz edildiği Grev Meydanı diye kötü şöhretli bir meydan vardı Fransa’da. Bir gün Victor Hugo bu meydanın yakınından geçerken genç bir adamın idam edildiğini görür ve bu olaydan son derece etkilenir. Olayın uzunca bir süre etkisinde kalan Hugo vicdanların da sesini duyurmak maksadı ile eserini kaleme alır.

Eser, bir insanı öldürmüş bir mahkûmun duruşması ile başlar. Duruşmaya çıkarken kürek cezasına son derece adi bir ceza olarak yaklaşan mahkûm, ölüm cezasına çarptırılır. Buna göre beş hafta sonra idam gerçekleştirilecektir. O anda kürek çekme, mahkûm için son derece cazip bir ceza olarak görünmeye başlar ama ne yazık ki her şey için çok geçtir artık. Ölüm korkusu mahkûmu zehirli bir sarmaşık edasıyla sarmaya başlamıştır. O anda bir muhasebe başlar ve mahkûm arkada bırakacağı şeyleri, yaşamın güzellikleri ve gençliğini düşünmeye başlar ve bunların kıymetini anlamaya başlar. Mahkûmun ailesini düşünerek yaptığı iç konuşma adeta Hugo’nun vicdanının topluma yönelik yaptığı bir konuşmadır. Genç adam önce annesini düşünür sonra onun zaten yaşlı olduğunu söyleyip karısını düşünmeye başlar. Karısının hastalığından dolayı onun da kısa bir süre sonra öleceği yargısına varan mahkûm bebek yaştaki kız çocuğunu düşünmeye başlar. İşte orada “benim zavallı yavrucuğum! Onun ne suçu var ki” minvalindeki serzenişi idamın bireysel bir vaka olmadığını açık bir şekilde gözler önüne sermektedir. Mahkûm kendi hücresinde artık bir ölüm senaryosu yazmaya başlamıştır bile. Daha önce bu hücrede bulunan kim bilir kaç kişi giyotin denilen ölüm makinesine teslim edilmişti. Onlardan geriye neredeyse hiçbir iz kalmamıştı. Ne büyük bir hüzündü insandan geriye hiçbir şey kalmaması...

Olaylar mahkûmun hücresinde devam eder. Kendinden önce aynı odada kalan insanların idamın caniliği üzerine duvarlara yazdıkları yazılar ve çizdikleri şekiller mahkûmu daha çok tedirgin etmeye başlar. Ara sıra papazlar onu ziyarete gelirler günahlarını çıkartmak ve bağışlanmasını dilemek için. Bir gün ise küçük kız çocuğunu getirirler onu görmesi için. Üç yaşında olan çocuk onu tanımaz ve babasının öldüğünü annesinden öğrendiğini söyler. Mahkûm o anda ölümden beter bir acı yaşar. İdam günü gelip çattığında mahkûm bir at arabası ile idam edileceği yere götürülür. O anda yaşlı şoför ile genç mahkûm arasında ilginç bir diyalog meydana gelir. Yaşlı şoför mahkûma genç olduğunu söylediğinde genç adam kızar ve ondan yaşlı olduğunu söyler. Çünkü idamı beklerken geçen her dakika bir ömre bedeldi. Yolculuk biter ve mahkum halkın çığlıkları arasında bir süre sonra giyotine doğru götürülür....

Hugo’nun Bir İdam Mahkumunun Son Günü adlı eseri yazıldığı dönem ve sonrasında Fransa’da ve dünyanın geri kalanında idam cezasının revize edilmesinde büyük rol oynamış baştan sona keyifle okunabilecek bir dünya klasiğidir.

Yazan: Şahin Yıldız

Bir İdam Mahkumunun Son Günü Kitap Özeti

Victor Hugo, Paris’teki idam kararının uygulandığı Greve Meydanından geçerken giyotin ile gerçekleştirilen bir idam sahnesine şahit olur. Karşılaştığı durumdan o kadar etkilenmiştir ki bunun geri dönüşü olmayan korkunç bir hata olduğunu düşünmüştür.

Victor Hugo, kitabın önsözünde uzunca bir şekilde ceza yasasından bahsetmektedir. Bütün giyotin sehpalarının en iğrenci, en lanetlisi, en uğursuzu olan ve kökünden kazınması en çok gerekenin Siyasi Giyotin Sehpası olduğunu söylemektedir. “Geçmişin toplumsal yapılanmasının üç dayanağın üzerinde duruyordu: rahip, kral, cellât. Uzun süre önce bir ses: Tanrılar gidiyor! Dedi. Son olarak başka bir ses yükselip haykırdı: Krallar gidiyor! Şimdi üçüncü bir sesin yükselmesinin zamanıdır: Cellât gidiyor! Eski toplum böyle böyle çökecek; böylece kader geçmişin yok olmasını tamamlayacak.” İfadelerine yer vermiştir. Ceza yasasının dönüşmesi gerekte demiştir. Suça bir hastalık gözüyle bakılmalı ve bu hastalığın hâkimler değil doktorlar, mahkûmiyet yerine hastaneleri olacak. Özgürlük ve sağlık bütünleşmeli. Kızgın demir ve ateş yerine yağ ve reçine kullanılacak. Öfkeyle cezalandırılan kötülük şefkate tedavi edilecek. Her şey çok basit ve çok yüce olacak. Çarmıh darağacının yerini alacak. Hepsi bu. Sözleriyle de önsöz kısmını sonlandırmaktadır.

Victor Hugo kendi siyasi görüşü olarak cumhuriyet yanlısı bir tutuma sahipti. III. Napolyon darbesiyle beraber sürgün hayatı başlamış oldu. Ailesiyle beraber çok uzun yıllar sürgünde kalan Hugo’nun vatan hainliği ile suçlandığını düşünürsek eserinin konusu ve hassasiyetine şaşırmamak gerekir.

Kahramanımız önceki yaşamını düşleyerek şu anki yaşamın varlığını donduruşuna ağırlığıyla ezişine şaşırmaktadır. Şimdi tek gerçekliği vardır: Ölüm cezası.

Güneşin ve havanın coşkusunu seyre dalan kahramanımız özgürlükten başka bir şey düşünemeyip hakkında verilecek özgürlük kararını beklemeye başlar. Avukatı gelip karşısına oturduğunda “ümitliyim” demişti. Ümitliydi çünkü kasıt bulunmayacağını düşünüyordu. Ölüm cezası değil de ömür boyu kürek cezasını beklediğini söyledi, avukat. Bu cevap kahramanı büsbütün sinirlendirdi. Ölmek yüz kere daha iyidir! diyerek karşı çıktı. Duruşmaya gittiklerinde hala bağışlanacağını ümit ediyordu; böyle güzel bir havada böyle iyi yürekli bir jüri kimseye ölüm cezası veremezdi. Duruşma salonundaki sessizliğin ardından ceza açıklandı: altı hafta sonra idam edilecekti. Avukat, karara itiraz etmek için atıldığında kahraman avukatı kolundan tutarak durdurdu. Söylediklerini hatırladı: “Ölmek yüz kere daha iyidir!

Ölüm fikrine kendini alıştırmaya çalıştı. Hem herkes belirsiz bir süre için ertelenen ölüm cezasına mahkûm değil miydi? Şu an açık havada özgürce dolaşan bu insanlardan biraz önce ölecek olmanın ne gibi bir olumsuzluğu olabilirdi. Hem cellâdın ondan alabileceği servet neydi? İğrenç hapishane yemekleri, tüm okumuşluğuna rağmen iki laf edecek birini bulamıyor oluşu ve gardiyanların kaba saba davranışları.
Kahraman tüm bu yaşadıklarını yazmaya karar verdi. Bir mahkûmun entelektüel otopsisinde çıkarılabilecek yüzlerce ders olabilirdi. Hiç acısız öldürmekle övünüyorlardı ama manevi acının yanında fiziksel acının ne önemi vardı?

Bicetre, denilen binada tecrit hücresindeydi. Aklında geride bırakacağı üç kadın vardı: Annesi, karısı ve kızı. Onu endişelendiren en son gördüğünde iki yaşında olan kızıydı. Her şeyden habersiz oyunlar oynayan zavallı küçük kızı.

O günlerde hapishanede garip bir şenlik havası vardı. Bir zindancıya sorduğunda; şenlik de denilebileceğini, kürek mahkûmlarının zincirlenişinin gerçekleşeceğini söyledi. Önce doktorlar teftişe çıkmış zindancıların teftişinden sonra da prangaya vurulma izlenmiş ve üç perdelik bir gösteri gerçekleştirilmiştir. Üstelik bir şabat ayininden farksız bu dehşetli gösteriye yağmur da eşlik etmişti.

Hapishane müdürünün ziyareti kahramanın içine değişik bir duygu uyandırdı. Ziyaret tamamlandığında korkunç kaygılardan kurtuldu. Şimdi Tanrı’ya şükür, hiç umudu kalmamıştı. İdama bir adım daha yaklaşmak anlamına gelen Conciergerie’ye nakledilmişti. Herkes, bütün görevliler hafası Greve Meydanına düşecek olan bu adama iyi davranıyordu.

Ölümüne saatler kala kızı Marie, dadısıyla beraber hapishaneye getirilmişti. Okşanıp, kucaklanmasına izin verse de bir gözüyle dadısına endişeli bakıyordu. “Ah! Bayım, canımı acıtıyorsunuz.” Dedi Marie. İşte yaşamak istediği tek yer olan o hafızadan da silinmişti. Annesi ona babasının öldüğünü söylemişti. Dadının birkaç meteliğe satın aldığı ölüm kağıdı Marie’nin elindeydi. Marie yavaşça heceliyordu: K, A, ka, R, A, R, rar, Karar. “Götürün.” Deyip dadısına verdi küçük kızını. İşte şimdi yapayalnız kalmıştı. Yüreğindeki son tel koptu. Yapacaklarına hazırdı.

Giyotin cezasının gerçekleştirileceği meydanda büyük bir kalabalık toplanmıştı. Bayılmaktan korkuyordu. Gururunun son kalıntısı! Cellâtlar onu hazırlarken “Bekleyin” dedi. “Merhamet edin! Bağışlanmam için bir dakika daha bekleyin! Yoksa kendimi savunurum, sizi ısırırım.” Beni bağışlamamaları imkânsız! Diyordu.

Editör: Ceren Kozalıoğlu

Bir İdam Mahkumunun Son Günü Konusu

Ateşli bir Cumhuriyet ve demokrasi yanlısı yazar Victor Hugo, 1802 yılında Fransa’da doğmuştur. Önceleri kral yanlısı olsa da sonraları Cumhuriyet’in büyük destekçilerinden olan ünlü yazar romantik akıma mensuptur. İlk olarak şiirleri ile meşhur olsa da, şuan özellikle Sefiller ve Notre Dame’in Kamburu romanları ile tanınır. Fransa’nın edebiyat tarihinde en büyük en ve önemli yazarları arasındadır.

Victor Hugo, politik ve toplumsal sorunlarla çok yakından ilgilenen bir yazardır. O yüzden daha 26 yaşında iken Bir İdam Mahkumunun Son Günü adlı kısa romanını yayınlamıştır. Toplumda insana bahşedilen en önemli hakkın yaşam hakkı olduğunu savunan yazar, idam cezasının kalkması için bu yapıtı yazmış ve kamu vicdanını etkilemeye çalışmıştır. Şuan birçok dünya ülkesinde daha yeni yeni ölüm cezası kalkmış olsa da yaklaşık 200 yıl önce bir yazarın bu konuya değinmesi azımsanmayacak bir başarı kabul edilmelidir.

Çevirmenin önsözüne göre, Bir İdam Mahkumunun Son Günü yazarın en az tanınan eserlerindendir. 1829 yılında henüz 26 yaşındayken yazdığı bu kitabı, kendi adını açıklamadan yayınlamıştır. Nitekim bu davranışının gerekçesini, sonradan açıklamıştır. Kitabın yayınlanması belirli çevrelerde olumlu karşılanmıştır. Ancak Fransız Devrimi’nin üzerinden kırk yıl geçmiş olmasına karşın hala devrim coşkusunu yaşayan çevrelerden gelen olumsuz tepkiler dikkat çekicidir. Kitabın metni kadar 1829 yılında yazarın kendi adını vermeden kaleme aldığı önsöz de oldukça düşündürücü ve kitabın amacını açıklamaktadır:

“Bu kitabın ortaya çıkış nedenini anlayabilmemiz için önümüzde iki seçenek var: Ya gerçekten sefil bir adamın son düşüncelerini yazmış olduğu sararmış; düzensiz bir kağıt tomarı söz konusudur ya da bu adam; bir insana, sanatın yararına doğayı inceleyen bir hayalpereste, bir filozofa, bir şaire rastlamıştır, kim bilir? Belki de kendisine egemen olan ya da daha doğrusu kendisini teslim ettiği ve ancak bu kitaba aktararak kurtulabildiği bir düşlemdi onun bu düşüncesi. Okur, bu iki açıklamadan istediğini seçebilir, istediği gibi yorumlayabilir.” Victor Hugo

““İdam Mahkumu” Beş haftadan beri bu düşünceyle baş başayım, onunla yaşıyorum; ürkütüyor varlığı beni, ağırlığı altında eziliyorum.” diye başlıyor roman. Adam öldürmek suçundan hüküm giymiş ve idam cezasına mahkum olmuş bir adamın ağzından başlıyor roman. Kahramanımızın adını hiçbir zaman öğrenemiyoruz. Yazara göre aslında onun makus talihi bu: Ölüm... Hiçbir şekilde kurtulma şansı yok. Başlarda karakterin kurtulma umudu olsa da, ya da bir mucize bekliyor olsa da gardiyanların onu almaya ve o malum günün geldiğini anladığı an bütün ümidi yok olup gider. İşte o zaman geride bıraktığı üç kadını düşünür. Biri annesi, karısı ve en çok üzüldüğü üç yaşındaki minik kızıdır. En çok onun için üzülür. Çünkü kızını son kez görmesi için getirdiklerinde, küçük kız babasını tanımaz. Babası nerede diye sorulduğunda ise, “Bilmiyor musunuz bayım? Babam öldü.” der. İşte idam mahkumunu ölüm korkusundan daha çok bu durum üzer. Son olarak giyotine çıkarılan mahkum şu sözlerle romanı bitirir: “Ah! Sırtlan çığlıkları atan halk. Ondan kaçamayacağımı, kurtulmayacağımı, bağışlanmayacağımı kim biliyor? Beni bağışlamamaları olanaksız! Ah! Sefiller! Merdiveni çıkıyorlar galiba...”

Romanda anlatıcı mahkumdur. Beş hafta önce idam cezasına çarptırıldığını öğrenir ve bu beş hafta içinde ölümü kabullenmeyi, bununla başa çıkmaya uğraşır. Aslında okuyucu kitabı okudukça kendini mahkumun yerine koyar ve yaşadığı her duyguyu kendi yaşıyormuşçasına hisseder. Bu da Victor Hugo’nun kaleminin gücüdür. Kitapta, Hugo’nun eleştirdiği ki mahkumun da sonunda “Ah! Sırtlan çığlıkları atan halk!” diyerek belirttiği şey, o zamanki insanların bu idam olaylarını bir panayır olayına çevirmeleri ve bundan zevk almalarıdır. Ki zaten yazar da romanda bahsi geçen Grene Meydanı’nda böyle bir olaya tanık olduktan sonra bu eseri yazmaya karar vermiştir.

Victor Hugo, idam gerçeğini daha yirmi altı yaşındayken kavramıştır. Giyotini ise, devrimlerin yok edemediği kaide olarak nitelendirmiştir. 1981 yılında Sosyalist Parti iktidarında ancak idamın kaldırıldığını göze alırsak 152 yıl öncesinden bir yazarın bu soruna kafa yorduğu gerçeği, Hugo’nun edebiyat dünyasında sağlam bir yerinin olduğunun göstergesidir.

Bir İdam Mahkumunun Son Günü Soruları ve Cevapları

Bir İdam Mahkumunun Son Günü Yorumları