Lady Windermere'in Yelpazesi

Lady Windermere'in Yelpazesi - Oscar Wilde

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (6.2)	Editör (7)
Kitapevi (10)	Sosyal Medya (8.1)

Arka Kapak Bilgisi

Lady Windermere'in Yelpazesi Özet

Lady Windermere’in Yelpazesi, Oscar Wilde’ın 1892 yılında kaleme aldığı tiyatro oyunudur. Ciddi Olmanın Önemi ve İdeal Bir Koca ile birlikte Wilde’ın İngiliz sosyetesini eleştirdiği oyun üçlemesinin ilk kitabıdır. Kitapta ahlaki yozlaşma ve İngiltere’nin yüksek sosyetesinin bu yozlaşma karşısındaki tutumu kadın erkek ilişkisi üzerinden irdelenir. Aldatma olgusunun hat safhada olduğu dönemde, aldatmayan erkek yoktur; ancak kadınlar buna boyun eğip sosyetedeki konumunu muhafaza etmek zorundadır şeklinde bir yanlış algı, sosyetenin geneline yerleşmiştir. Erkekler, miraslarını başka kadınlara yedirmekte, kadınlar ise buna çaresiz bir şekilde seyirci kalmaktadırlar. İşte böyle bir atmosferde son derece keskin çizgileri olan ve aldatma olayını hiçbir şekilde kabul etmeye yanaşmayan Lady Windermere’in kocası ve öldü sandığı annesi ile arasındaki olaylar oyunun temelini oluşturmaktadır.

Oyun dört perdeden oluşur ve olaylar yirmi dört saatlik bir zaman dilimi içerisinde gerçekleşir.

İlk perde Lord Windermere’in evinin oturma odasında geçer. Çapkın biri olan Lord Darlington sahnede Lady Windermere’e kur yapıp aklını çelmeye çalışsa da aldatmayı çok aşağılık bir davranış olarak gören Lady Windermere kendisine hiçbir şekilde yüz vermez. Lord Darlington tüm hayatını ona adamayı düşündüğünü söylese bile bu durum değişmez. Bir süre sonra Berwick Düşesi kızı Agatha ile birlikte sahneye çıkar ve sosyete de Bayan Erlynne diye bir kadının ortaya çıkıp tüm erkeklerin aklını çeldiğini söyler. Lady Windermere olayın kendisini ilgilendirmediğini söyler. Bunun karşısında Berwick Düşesi, Lady Windermere’in kocası Lord Windermere’in de bu kadına yüksek bir ilgi gösterdiğini ve ona para yedirdiğini söyler. Lady Windermere metanetini korumaya çalışsa da eve gelen Lord Windermere’e olayı sormaktan kendini alıkoyamaz. Lord, olayın yanlış aktarıldığını ve Bayan Erlynne’in sadece sosyeteye yeniden girmek isteyen masum bir kadın olduğunu savunur. Lady kendisine inanmaz ancak Lord evinde bir parti vereceğini ve Bayan Erlynne’i de davet edeceğini söyler. Lady buna çok sert bir şekilde karşı çıksa da Lord olayı açıklığa kavuşturmak adına kararından dönmez ve parti hazırlıkları başlar.

İkinci perde Lord Windermere’in evinin konuk odasında geçer. Parti başlamış ve tüm sosyete davet edilmiştir. Tabii davet edilenler arasında Bayan Erlynne de vardır. İlginin üstünde olduğu Bayan Erlynne’den dolayı Lady Windermere büyük rahatsızlık duymaktadır. Bunu fırsat bilen Lord Darlington, bir kere daha ona onu sevdiğini ve kendisine bir şans vermesini söyler ancak Lady kabul etmez. Bu sırada Lord Windermere’in babası da Bayan Erlynne’e ilgi göstermeye başlar. Parti devam ederken Lady Windermere olanları daha fazla onuruna yediremez ve bir mektup yazdıktan sonra partiyi terk edip Lord Darlington’ın evine gider ve kocasının mektubu okuyup kendisini teselli için gelmesini bekler. Ancak nafile. Çünkü mektubu Bayan Erlynne almıştır.

Üçüncü sahnede Bayan Erlynne, Lady Windermere’in peşinden giderek bir yıkımın kenarında olduğunu ve fevri davranıp bir hata yapmaması gerektiğini söyler. Bir süre sonra Lord Darlington ve arkadaşı ile Lord Windermere da sahneye gelirler. Lady Windermere saklanır ancak yelpazesi orada olduğu için kocası öfkelenir ve Lord Darlington ile tartışır. Bayan Erlynne durumu idare etmek için yanlışlıkla yelpazeyi kendisinin aldığını söyler ve olayları yatıştırır. Lady Windermere de bulduğu ilk fırsatta Lord Darlington’ın evinden kimseye görünmeden çıkar. Artık kocasının bunu öğreneceğini ve yuvasının dağılacağını düşünmeye başlar.

Dördüncü sahnede Lord Windermere, Bayan Erlynne’in yanlışlıkla yelpazesini aldığını karısına söyler. Bu iyilik karşısında Lady, Bayan Erlynne’e sevgi duymaya başlar. Kocası ise olanlardan dolayı öfke besler Bayan Erlynne’e. Evin uşağı Lady’ye Bayan Erlynne’in kendisini ziyarete geldiğini söyler. Lady sevinçle kabul eder. Bayan Erlynne yelpazesini getirdiğini ancak nezaket gösterip kendisine hediye etmesini ister. Lady bunu kabul eder. Bayan Erlynne, Lord Windermere’in babası olan Lord Augustus’un evlilik teklifini farklı bir şehirde yaşamak koşulu ile kabul etmiştir. Lady Windermere bu iyilik karşısında şaşırmıştır. Bayan Erlynne, Lady Windermere’in annesidir ve onun için bu iyiliği yapmıştır. Ancak annesi olduğunu Lady’ye söylemez ve yıllar önce onu bırakan kadın olarak hatırlanmaktansa yuvasını kurtaran kadın olarak hatırlanmayı tercih eder ve oyun biter.

Lady Windermere’in Yelpazesi, Oscar Wilde’ın usta kalemi ile İngiliz yüksek sosyetesinin 19.yüzyıldaki ahlaki yıpranmışlığının gözler önüne serildiği komedi ve ironi unsurlarının ağırlıkta olduğu okunması gereken eserlerindendir.

Yazan: Şahin Yıldız

Lady Windermere'in Yelpazesi Kitap Özeti

Margaret Windermere, 21. yaş günü partisi öncesi Selby’den gelen gülleri düzenlemektedir. Ziyarete gelen Lord Darlington, Arthur Windermere’nin eşine doğum günü hediyesi olarak aldığı, üzerinde isminin yazılmış olduğu yelpazeyi görür ve konuyu evliliğe getirir. Lord Darlington genç kadına eğer eşi, hakkında kötü söylentiler olan bir kadını ziyaret etse, onu öğle yemeklerine çıkartsa hatta faturalarını ödese misilleme yapıp yapmayacağını sorar. Lady Windermere, annesini erken yaşta kaybettiği için onu büyüten halası Lady Julia tarafından Püriten ahlak anlayışına uygun yetiştirilmiştir. Dolayısıyla bu misilleme anlayışının onun açısından imkânsız olduğunu Lord Darlington’a kesin bir dille belirtir. Bu konuşma esnasında odaya gelen Baş Uşak Parker, Berwick Düşesi ve kızı Agatha Carlisle’nin geldiğini haber verir. Berwick Düşesi, Lady Windermere’e; etrafında topladığı erkekler nedeniyle tüm Londra sosyetesinin diline düşen Margaret Erlynne’nin Curzon Caddesindeki evini haftada dört-beş kez ziyaret eden Lord Windermere’yi bu kötü alışkanlığından kurtarmak için şehirden uzaklaştırıp kısa bir süre için Hambourg’a veya Aix’e götürmesini öğütler. Lady Windermere duydukları karşısında şok olmuştur. İki yıl önce severek evlendiği adam, henüz altı aylık olan oğlu Gerard’ın babası Arthur Windermere, Lord Darlington’un varsayımsal örneğinin ta kendisidir. Hemen eşinin banka cüzdanına bakar ancak her şey normal görünmektedir, rahatlar. Tam çekmeceyi kapatmak üzereyken kilitli başka bir cüzdanın olduğunu fark eder. Kâğıt bıçağıyla defterin kapağını kestiğinde acı gerçekle yüzleşir. Kocası Bayan Erlynne’e farklı zamanlarda toplam 1700 sterlin ödeme yapmıştır. Lord Windermere’nin aniden odaya gelmesiyle genç kadın, eşiyle yüzleşir. Lord Windermere durumun göründüğü gibi olmadığını, Bayan Erlynne’nin kocasını yirmi yıl önce kendi hataları nedeniyle kaybettiğini, bunun için büyük bir ıstırap içinde olduğunu anlatmaya çalışır ve karısına, yeniden sosyeteye girmesi konusunda Bayan Erlynne’e destek olmasını ister. Hatta bunun için yapılacak ilk adım akşamki doğum günü partisi için ona da davetiye göndermektir. Lady Windermere bu talebi kati bir dille reddeder. Yapılan tartışmanın sonuçsuz kalmasıyla Lord Windermere davetiyeyi kendi elleriyle yazar ve Parker aracılığıyla gönderir. Lady Windermere, eğer partisine gelecek olursa Bayan Erlynne’i rezil edeceğini söyleyerek odadan ayrılır.

Saat on buçuğa yaklaşmış, davetliler yavaş yavaş gelmeye başlamıştır. Berwick Düşesi, kızı için uygun gördüğü Avusturyalı, konserve zengini Bay Hooper ile dans etmesini sağlamakta, Berwick Düşesinin kardeşi Lord Augustos Lorton, Lord Windermere’den evlenmek istediği Bayan Erlynne hakkında bilgi almaya çalışmaktadır. Lord Windermere’nin aklı karısının çıkarabileceği rezilliktedir. Lord Augustos’tan kurtularak Lady Windermere’nin yanına gider ve ona son kez yalvarır. Lady Windermere son derece kararlı olduğunu üstüne basa basa belirtse de Bayan Erlynne’in teşrif etmesiyle onu soğuk bir selamla karşılamaktan öteye gidemez. Kocasının Bayan Erlynne ile dansa kalktığını görünce de Lord Darlington ile terasa çıkar. Lord Darlington, Lady Windermere’e aşkını ilan eder ve bu rezalete daha fazla katlanmamasını, her şeyi bırakarak onunla evlenmesini ister. Lady Windermere yapılan teklif karşısında şaşkınlığa düşmüş, düşünmek için zaman istemiştir. Ancak Lord Darlington böyle rezaletin içine düşmüş olmasına rağmen hala kocasının ona dönme ihtimalini düşünen bir kadının yanında kalamayacağını ve ertesi gün Londra’yı terk edeceğini söyleyerek oradan ayrılır.

Parti bitip herkes dağıldığında Bayan Erlynne, Lord Windermere’ye Lord Augustos’un evlilik teklifini kabul edeceğini söyler. Bunun karşılığında ondan yılda iki bin beş yüz sterlin ödeme yapmasını ve bir ev satın almasını istemektedir. Kocasının hala o kadınla sohbet ettiğini gören Lady Windermere hemen bir mektup yazarak Lord Darlington’a gitmek üzere evden ayrılır. Bayan Erlynne mektubu Lord Windermere’den önce görür ve okur. Kızı, 20 yıl önce kendisinin yaptığı hatanın aynısını yapmak üzeredir ve buna engel olmalıdır.

Lady Windermere, Lord Darlington’u evinde sabırsızlıkla beklerken Bayan Erlynne’nin beklenmedik gelişiyle şaşırır. Bayan Erlynne, bu hatayı yapmaması, kocası Arthur’a dönmesi konusunda ısrarcıdır. Eğer bunu yapmazsa ömrü boyunca hor görülecek, geride bıraktığı çocuğun hayatını tamiratı mümkün olmayacak bir biçimde yıkacaktır. Bunları duyan Lady Windermere, içine düşeceği korkunç durumun farkına varır ve kimseye görünmeden bir an önce oradan ayrılmak ister. Tam çıkmak üzerelerken Lord Darlington, Lord Windermere, Lord Augustos, Cecil Graham ve Bay Dumpy’nin odaya gelmekte olduğunu duyarlar. Bayan Erlynne, Lady Windermere’i perdenin ardına saklar, kendisi de başka bir odaya girer. Konuşmanın tam ortasında Cecil Graham kanepenin üzerindeki yelpazeyi görür. Yelpazeyi tanıyan Lord Windermere, Lord Darlington ile kavgaya tutuşur ve odayı aramaya başlar. Tam perdenin arkasına bakacakken Bayan Erlynne içeri girer ve yanlışlıkla aldığı Lady Windermere’nin yelpazesini orada unuttuğunu, onu almaya geldiğini söyler. Lady Windermere de bu kargaşadan yararlanarak odadan kaçar.

Lady Windermere ertesi sabah odasında, kocasının gerçeği öğrenip öğrenmediği düşüncesiyle bir aşağı bir yukarı yürümektedir. Lord Windermere’nin gelmesiyle irkilir. Kocası gerçeği bilmemekte hatta solgun görünen karısının sağlığı için en uygun durumun Londra’dan ayrılarak Selby’e gitmek olduğuna söylemektedir. Lady Windermere oradan ayrılmadan önce Bayan Erlynne’i görmek istediğini söyler. Lord Windermere karısının artık bayağı olduğuna inandığı o kadını görmesini istemez ancak Lady Windermere bu ifadeye karşı çıkar. Aralarındaki konuşma Parker’ın Bayan Erlynne’nin, Lady Windermere’nin yelpazesini getirdiği haberiyle yarıda kalır. Lady Windermere, Bayan Erlynne’ni görmek ve şahsen teşekkür etmek ister. Bayan Erlynne, Londra’dan öğleden sonra ayrılacağını, güneye gideceğini belirtir ve Lady Windermere’den küçük Gerard ile birlikte olduğu bir fotoğrafını hatıra olarak ister. Lady Windermere bu isteği memnuniyetle kabul eder ve güzel çıktığı bir fotoğraf bulmak için odadan ayrılır. Lord Windermere de Bayan Erlynne’e eşinin annesinin dün akşam içine düştüğü korkunç duruma şahit olacağına ona yıllarca ödeme yapmaya razı olduğunu belirtir. Ona göre Bayan Erlynne, geçmişte kocasını ve kızını bırakarak gittiği aşığı tarafından terk edilmeyi, bu konuma düşmeyi hak etmiştir. Gazetede terk ettiği kızının zengin bir adamla evlendiğini okuyup ondan şantajla para koparması ve akşamki skandal onun ne kadar aşağılık olduğunu göstermektedir. Karısına ne kadar bayağı bir annesi olduğunu anlatacaktır. Bayan Erlynne eğer bunu yaparsa ismini karalamak için her şeyi yapacağı konusunda genç Arthur’ı ikna eder. Gerçeklerden habersiz Lady Windermere, kocasını Bayan Erlynne’nin arabasının gelip gelmediğini kontrol etmesi için dışarı gönderir. Amacı Bayan Erlynne’yi onu akşamki kötü durumdan kurtardığı için teşekkür etmektir. Bayan Erlynne bu durumun aralarında sonsuza kadar bir sır olarak kalmasını ister. Bayan Erlynne, Lady Windermere’nin hediye ettiği yelpazeyle o sırada ziyarete gelmiş olan Lord Augustos’un kolunda evden ayrılır. Kısa bir süre sonra Lord Augustos geri gelir ve Bayan Erlynne’nin Lord Darlington’un evinde olmasının nedeninin aslından onu orada bulmak olduğunu, sesleri duyunca hakkında kötü şeyler düşünüleceği korkusuyla saklandığını anlattığını söyler ve genç çifte, Londra’dan uzakta bir yerde evlenecekleri müjdesini verir.

Wilde, Lady Windermere'in Yelpazesi’nde Victoria Dönemi İngiliz aristokrasinin ikiyüzlü ahlak anlayışını oldukça başarılı bir şekilde ortaya koymuş ve yazıldığı dönemde oldukça ses getirmiştir. 1925’ten itibaren de farklı yorumlarla sinemaya uyarlanmış, en son 2004 yılında Mike Barker yönetmenliğinde A Good Woman adıyla seyirci karşısına çıkmıştır.

Editör: Pınar Tufanlı

Lady Windermere'in Yelpazesi Soruları ve Cevapları

Lady Windermere'in Yelpazesi Yorumları