Kodin

Kodin - Panait Istrati

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (5.7)	Editör (7)
Kitapevi	Sosyal Medya

Arka Kapak Bilgisi

Kodin Özet

Kodin bir öykü kitabı; kahramanı Adrien adında zeki, okumayı seven bir çocuk olan üç hikayeden oluşuyor. Kodin kitaptaki ikinci sırada, en uzun ve etkileyici öykünün adı. Öyküleri sırayla incelemek gerekirse:

İlk öykü; Bataklıkta bir gece,

Kahramanımız Adrien henüz yedi yaşında ve hikaye Adrien ile dayısı Dimi hakkında.
Hikayemiz "Dimi Dayıyla ailesinin yaşamı dış görünüşüyle özgürlüğe benzeyen gizli bir kölelikten başka bir şey değildi," cümlesiyle başlıyor ve daha ilk cümlede bize atmosferi çiziyor . Kitap boyunca fakir hayatlar anlatılıyor. Hiç duygu sömürüsü yapmadan, acındırmadan fakat yoksulluğu apaçık en doğal haliyle göz önüne seriyor.

Her üç hikayede de Adrien tarafından sevilen, kendisinden bir şeyler öğrenilen, bazı yönlerine hayran olunan yetişkin erkek figürleri konu edilmiş.

Karısını döven, anasının parasını çalan Dimi Dayı; çalışkanlığı ve flüt çalmasıyla tüm köylüler ve Adrien tarafından sevilen bir karakter olarak anlatılmış.

"Üstelik, hep çatık duran kalın kaşlı çingene yüzü, gülmeden alay etmesini bilen asık suratı ve yerli yerini bulan iğneli şakalarıyla sevimli bir insandı," diye anlatıyor sayfa 9' da.

"Çünkü köylü, ablasının oğlunu kendi çocuklarından çok seviyor, onun bir dediğini iki etmiyor, hatta çişi falan yokken sırf gönlünü yapmak için, birlikte işemeye bile gidiyordu."

Adrien kitaptaki üç hikayede de kendinden büyük erkek figürlerle dostluk kurarak belki de baba eksikliğini dolduruyor çünkü babasını hiç görmemiş. Bu figürler Adrien ile hep sevgi dolu konuşuyorlar; yavrum,yavrucuğum,kardeşceğizim diye hitap ediyorlar. Dimi gibi ailesini döven, Kodin gibi tepesi attığında cinayet işleyebilen bu karakterlerin Adrien'e böylesine sevgi ve şefkatle yaklaşmaları ilginç geliyor. Kahramanların içlerinde bir yerlerde sevecen bir yön var ve Adrien ile ilişkilerinde bu yönleri ortaya çıkıyor. O kahramanlar ki yeri geldiğinde hapsi boylamaktan zerrece korkmuyorlar.

İkinci öykü; Kodin,

Bu hikayede Adrien on iki yaşında. Yazar İstrati'nin annesi de çamaşırcı olduğundan Adrien'in hayatı ile yazarın hayatı arasında benzerlikler olduğunu düşünüyoruz. Babasını hiç tanımamış olması da hikayelerdeki erkek kahramanlarla olan ilişkisinde yine gerçek hayatı ile benzerlik olabileceğini düşündürüyor bana.

"Heybesi sırtından inmeyenlerden" olan Adrien ve anası Zoitza Komorofka'ya taşındıklarında Adrien, Kodin'in adını hapisten çıkmış, mahalleyi alt üst eden, önüne gelene çatan, her fırsatta bıçak çeken biri olarak ilk duyduğunda korkuyor. Fakat tanıştıklarında kendisiyle tatlı tatlı konuşan, sevgilisine kendisiyle aşk mektubu gönderen bu adam Adrien'i korkutmuyor.

Hikayelerde Türk kahvesi içenler, gündöndü çekirdeği çitletenler bize tanıdık geliyor .Olaylar sanki Anadolu'nun fakir kasabalarında geçiyormuş gibi hissediyoruz.
İstrati sevgi dolu bir yürekle yazdığından, tıpkı Adrien gibi ; kötü kahramanlarını biz de seviyoruz, onlara kızamıyoruz. İstrati; doğayı, hayvanları ve insanları sevgi dolu anlatımıyla Sait Faik'e, en acı olayları bile doğal, abartmadan ama çarpıcı bir üslupla anlatımıyla Sabahattin Ali'yi anımsatıyor bana.

"Ah sevgili kardeşim Adrien ah! İnsan sevgisi müthiş bir mucizedir! "S.71

"Hey ulu tanrım! İnsan şebek suratlı olduğu zaman bile bir çocuk tarafından bunca sevilirse, yaşamaya, insan olmaya değer valla!"

Adrien, Kodin hikayesinde şöyle diyor: "Nedendir bilmem, korkulu yaşamdan iğrenmeme rağmen, bu tür adamlardan,ustaca taş atan bir çocuktan korktuğumdan daha az korkardım- ve o güne dek yanlarına yaklaşmaya cesaret edememekle birlikte, böylelerinin sarsıntılı yaşamının gizi beni çekmekteydi."

Kodin gibi eski bir kürek mahkumu da Adrien'le kurduğu "İnce bir dostluğa ihtiyaç duyuyordu."

Kodin Adrien'in gözünde " İki metrelik boyu, çalışma yetisi, tehlikeyi hiçe sayışıyla, zindanda geçen yıllarıyla, ama ayrıca "bilgeliği"yle, ahlaki değeri"yle tam bir devdi. "

Kodin ile Adrien'in arkadaşlığı kan kardeş olmaya kadar gidiyor. Sert ve yabani adamla naif, kitap okumayı seven Adrien arasında sıkı bir dostluk kuruluyor. Adrien'in kelimeleriyle " Koca bir filin yanındaki tay gibiydim!.." S.61

Adrien ile Kodin'in dostluğu, sık sık dövüp evden attığı anasının Kodin' i öldürmesiyle son buluyor.

Üçüncü hikayemiz, Kir Nikola

Adrien artık on dört yaşında. Kitap okumaya devam ediyor, Dostoyevski'den Suç ve Ceza'yı okuyor. Arnavut Kir Nikola'nın işlettiği fırında içinde bir dostluk sevgisinin doğduğunu fark ediyor.

"İnsanın yazgısı kendi kişiliğinden başka bir şey değildir," diyor, İstrati bu hikayede.

"Gözlerinden iyilik okunuyor ve ben gözlerin diline güvenirim, insan sözlerini dilediği kalıba sokabilir ama bakışını değiştiremez."

İstrati romantik bir yazar gerçekçiliği yanında.

Kodin'den sonra Adrien Kir Nikola'yla dostluk kuruyor ve bunu şöyle anlatıyor S. 106' da : "Yeryüzü kalp doludur ama bunların çoğu, yol kıyılarında biten ve hiç işe yaramayan bitkilere benzer;...Kir Nikola'ysa tertemiz bir yürekle ortaya çıktı. Ve bu çıkış başlı başına bir olay oldu. "
Kir Nikola'yı okurken biz de seviyoruz . Adrien'e Arnavutça sıcak hitapları içimizi ısıtıyor;
pedakimu( yavrucuğum), ah kardiamu (canımım içi), pulakimu(güvercinim) .

Kir Nikola, Adrien'e hayat ve kitaplarla ilgili şeyler anlatıyor. Bilge bir adamdır Nikola.

"Bir ülkedeki yabancı; anayurdunu sırtında taşıyan adamdır. Bu yaşadığı ülkenin insanlarının hoşuna gitmez, dolayısıyla yabancı hep fazladır orada."

"Oysa ben herkesle kardeş olmak isterdim, ama kimse bunu arzulamıyor."

Kodin, İstrati ile geç de olsa tanışmamı sağlayan güzel bir kitap. Sade ama sımsıcak bir anlatımı var İstrati'nin. Diğer kitaplarını şimdiden merak ediyorum. Bir Sabahattin Ali hayranı olarak İstrati'de de benzer şeyleri hissettim. Zor yaşamları abartmadan, zorlamadan ama tüm çıplaklığı ile anlatıyor, okurken içinizde bir burukluk aynı zamanda sevgi hissedeceğiniz bir kitap.

Yazan: Saliha Şahin

Kodin Soruları ve Cevapları

Kodin Yorumları