Dar Kapı

Dar Kapı - Andre Gide

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (5.8)	Editör (6)
Kitapevi (8)	Sosyal Medya

Arka Kapak Bilgisi

Dar Kapı Özet

Andre Giden’in eleştirmenler tarafından en yaratıcı bulunan kitabıdır Dar Kapı. Dar Kapı'da erdem ve ilahi aşk kavramları sorgulanır. Andre Gide kendi yaşamından edindiği tecrübe ve deneyimleri kitaba yansıtır. Romanın başkarakteri aslında kendisidir. Hayatından kesitleri okurla paylaşmıştır. Fedakarlık, ilahi aşk ve erdem kavramlarının anlamını ve hayattaki yerini öğrenmek, sorgulamak isteyenler için bulunulmaz bir kitaptır Dar Kapı.

Jerome on iki yaşında babasını kaybetmiş ve hayata annesiyle tutunmaya çalışan küçük bir çocuktur. Annesi Jerome’un daha iyi bir eğitim alması onu Paris’e götürür. Annesinin eski dostu olan Bayan Ashburton, Jerome ve kendisi için küçük bir ev tutar. Her yaz Jerome'nin dayısı Bucolin tarafından Haver yakınlarındaki Fonguesmear’a gitmek için yola çıkarlar. Dayısının iki kızı vardır. Alissa ve Julietta. Alissa Jerome'dan iki yaş büyüktür. Julietta ise bir yaş küçük. Jerome’un annesi dayısının eşiyle anlaşamazdı. Onun tuhaf hareketlerinden ve huyunun kötü oluşundan hep yakınırdı. Annesinin bu tavrı Jerome'un da yengesi Lucile Bucolin'e karşı önyargı oluşmasına zemin hazırlamıştı. Jerome yengesiyle konuşmaya çekinir ve ondan korkardı. Ancak o yaz aylarında yaşadığı bir olay Jerome'un yengesine karşı duyduğu belirsiz ve karmaşık duyguları tam olarak nefrete dönüştürmüştü. Bir gün Jerome kuzeni Alissa'yı görmek için dayısının evine gittiğinde hizmetçi ona yengesinin nöbetinin geldiğini ve kriz geçirdiği söyler, eve almak istemez. Jerome ise Alissa'yı görmeye geldiğini söyleyerek içeri zorla girer. Alissa'nın odasına doğru giderken yengesini bir adamla samimi bir vaziyette görür. Ama onlara görünmeyerek Alissa'nın odasına çıkar. Odaya girdiğinde Alissa’nın ağladığını görür. Yanına gidip onunla konuşur. Alissa ona o adamla annesinin babasını aldattığını ve bunu dayısına söylememesini ister. Adeta yalvarır. Jerome Alissa’ya sarılır ve bu gördüklerini kimseye söylemeyeceğine söz verir. Bu koruma duygusu ilerde büyük bir aşka dönüşecektir. Yaz bitince Jerome ve annesi Paris’e döner. Ama aradan çok geçmeden acil bir haber alıp Haver’e geri dönerler. Jerome’un yengesi evden kaçmıştır. Jerome Alissa’yı tekrar göreceği için çok heyecanlanır. Alissa'nın kilisede olduğunu öğrenince oraya doğru koşarak gider. Gittiğinde papaz vaaz veriyordur ve Alissa’yı ön sıralarda otururken görür. Papaz önce bütün sureyi okur; "Dar kapıdan girmeye çabalayın. Çünkü kişiyi yıkıma götüren kapı büyük ve yol geniştir. Bu kapıdan girenler çoktur. Yaşama götüren kapı ise dardır, yolda çetindir. Bu yolu bulanlar çok azdır. " Jerome ise Alissa’ya giden yolun çetin ve geçeceği kapının da dar olduğunun farkındadır. Ama o kapıdan geçmek için gerekirse küçülürdü. " Bu yolu bulanlar çok azdır. " Jerome’de bu yolu bulacak olan tek kişinin kendi olduğunu biliyordur. Paris'e döndüğünde Abel adında bir çocukla arkadaşlık kurar. Ona sürekli Alissa’yı anlatıp durur. Ertesi yaz Abel ile Jerome yine dayısının evine gittiklerinde Alissa ile dayısının konuşmalarına kulak misafiri olur. Alissa ile önce başka konulardan konuşurlarken konu birden Jerome’a gelir. Alissa Jerom’a iyi ve güzel iltifatlarda bulunur. Başarılı, zeki ve destekçi bir insan olduğunu söyler. Bu sözler Jerome’u cesaretlendirir ve Alissa’ya aşkını itiraf eder. Ancak Alissa’nın korkuları vardır ve onun aşkına karşılık veremez. Jerome bu aşktan ve Alissa’ya verdiği sözden vazgeçmez. Onu her zaman seveceğini ve asla terk etmeyeceğini söyler. Alissa’dan ayrı geçirdiği günlerden birinde Jerome’un annesi vefat eder. Jerome bu hayatta artık yalnız başınadır ve Alissa’ya daha çok bağlanır. Onunla nişanlanmak ister ancak Alissa kardeşi Julietta’dan önce nişanlanmak istemez. Onun mutluluğunu görmeden evlenmek istemez. Bu fikirleri Jerome’u çok üzse de Alissa’dan vazgeçmez. Jerome askerlik yapıp geldikten sonra nişanlanırız diye düşünür. Günler sonra Jerome askere gider.

Askerde olduğu zamanların birinde Julietta’nın nişanlanacağı haberini alır ve Haver’a doğru yola çıkar. Alissa ile nasıl konuşağını düşünür. Julietta’nın nişan töreni başlar. Jerome Alissa ile hala konuşmamıştır. Alissa Jerome’un yanına gider ve Julietta’nın ona karşı hislerinin olduğunu ayrıca kendisinin ondan iki yaş büyük olduğunu ve bu yüzden onunla daha iyi bir çift olacağını söyler. Jerome bunları duyunca çok üzülür ancak Alissa’nın hayatında tek kadın olacağını başka biriyle evlenmeyeceğini söyler. Bu konuşmaların olduğu esnada Julietta nişana dakikalar kala bilinmeyen bir nedenle bayılır. Böylece tören ertelenir. Alissa Jerome’a derin duygular beslemesine rağmen her seferinde ayrı bir bahaneyle onun aşkına karşılık vermez. Bunun üzerine Jerome Alissa’ya bir mektup bırakır ve Haver’den ayrılır. Günler sonra Julietta nişanlanır.

Aradan yıllar geçer ama Jerome artık Haver’e geri dönmez. Bu arada Julietta da evlenmiştir. Bir gün dayısının vefat ettiği haberi Jerome’a ulaşır ve tekrar Haver’a dönmek zorunda kalır. Aliisa ile tekrar konuşmaya çekinir ama Alissa onu çok özlemiştir. Duygularına karşılık vermese de Jerome’a çok aşıktır. Ancak hayat bir türlü onları bir araya getiremez. Jerome artık dayısının da öldüğünü, arada bahane edecek kimsenin kalmadığını, evlenmek için bir sorun olmadığını ona söyler ama Alissa bir kez daha kabul etmez.

Jerome yine terk edilince artık orada onu bağlayan bir şeyin kalmadığını anlar ve oradan uzaklaşır. Bir ay sonra Julietta’dan bir mektup alır. Mektupta Jerome gittikten sonra Alissa’nın da Haver’den gittiği yazar. Alissa kaçmıştır ve hiç haber alınamamıştır. Ancak yoğun çabalar sonucu onun şehir dışında bir hastanede kaldığını ve ciddi bir hastalığının olduğunu son zamanlarda iyice zayıfladığı ve bünyesinin buna dayanamayıp yenik düştüğünü yazar. Alissa ölmüştür Jerome’a ise bir kutu bıraktığını ve bunu gelip alması gerektiğini yazmıştır Julietta. Jerome onsuz yaşamaya onun varlığında alışmıştır, yokluğuna da dayanabilirim diye düşünür. Jerome Tanrı’ya söz verdiği gibi onu hep çok sevecektir. Sevgisi daima Alissa’ya sadık kalacaktır. Alissa’dan ona sadece bir kutu içinde günlüğünü kalmıştır. Günlüğünde ise sadece Jerome’a olan aşkı ve sevgisi yazıyordur. Yazdığı cümlelerden biri ise dikkat çekicidir: "Jerome sana sadece kusursuz mutluluğu öğretmek istedim."

Yazan: Nisanur Duvarcı

Dar Kapı Konusu

Yazarın 1909 yılında yayımlanan Dar Kapı romanında Andre Gide, aşk için çekilen acıyı ve bu acıyı hayatının merkezine alan insan ruhunu okuyucuya başarıyla aktarmaktadır. İnsanın kendine yarattığı tabuların kendi yaşamını nasıl yıktığını anlatan çok çarpıcı bir romandır. Dar kapı, ulaşılmak istenen, ancak ulaşılması ne kadar zorsa o kadar değerli olacak bir hayat gayesidir. Bir başka deyişle kendi korkuları nedeniyle geçmeye cesaret edemedikleri kapıyı kendilerinin daralttığı kapıdır.

Jerom ve annesi o yazı dayısının evinde geçirirler. Dayının üç çocuğu vardır: Robert, Juliette ve Alissa. Robert ve Juliette’nin yaşları küçüktür. Jerom kendini iki yaş büyük olan Alissa’ya yakın hissetmeye başlar. Alissa’ya karşı yakınlığı arkadaşlıktan öte bir duygudadır. Yengesinin bir gün başka bir adamla kaçmasıyla dayısı çocuklarıyla kalır. Bunun üzerine Jerom ve annesi yanlarına geri döner ve gittikleri kilisede peder vaazında şu sözleri söyler:

“Dar kapıdan girmeye gayret ediniz. Zira, geniş kapı ve geniş yol mahva götürürler ve oradan geçenler çoktur. Fakat hayata götüren kapı dar ve yol bunaltıcıdır. Onları bulanlar ise azdır.”

Jerom bu sözü uzun uzun düşünür. Bu kapı Alissa’dır. Ona ulaşmanın kolay olmaması gerekir. Hayatını o kapıdan girmek için çabalamaya adar. Bu yol onu Alissa’ya, kapıya götürecektir. Nitekim Alissa’nın dine bağlılığı ona bu yolda ön ayak olur.

Jerom Alissa’ya bir türlü açılamaması üzerine çareyi Juliette ile konuşmakta bulur. Bir gün Jerom Juliette’e Alissa’ya olan duygularını dökerken, Alissa’nın yakınlarda olduğunu fark eder ve bundan istifade ederek daha yüksek sesle konuşmaya başlar. Bu sırada Juliette durgundur. Jerom, duygularının yoğunluğundan, karşısındakinin suskun tavırlarını anlayamaz. Konuşmasını bitirdiği gibi Alissa ile karşılaşırlar. Alissa’nın yüzü solgundur. Jerom buna anlam veremez. Olayın aslıysa şudur: Juliette de Jeromu sevmektedir. Alissa kardeşi için kendini feda edecektir. Aşklarını mektuplar üzerinden yaşayacaklardır.

Gel zaman git zaman, Juliette başkasıyla evlenir, hatta oldukça mesuttur. Ancak Jerom ile Alissa yalnızca mektuplar üzerinden konuşmaya devam ederler. Mektuplardan anlaşılacağı üzere Alissa gün be gün değişir. Sevgilinin yokluğunu varlığa tercih etmeye başlar. Jerom’un döndüğü gün suspus otururlar, veyahut yüzeysel sohbetler ederler. İlk karşılaşmaları, birbirlerine iki güzel laf edemeden sona erer. Alissa için önemli olan fazilet, Jerom için Alissa’dır.

Jerom her gelişinde yine aynı durum gerçekleşir. Zaman geçtikçe Alissa ondan gitgide daha da uzaklaşmaya başlar. Jerom Alissa’nın odasındaki kitapların yerini dini hikâyelerinin aldığını görünce küçümseyerek, kendisine ne yaptığını sorar. Alissa ise Jerom’un artık kendisini eskisi kadar sevmediğini, onu bu yüzden eskisi gibi görmediğini söyler. Jerom ne söylese inandıramaz. Bunun üzerine bir daha görüşmemek üzere ayrılırlar.

Dayısının ölümünüyle Jerom tekrar dönmek durumunda kalır. Alissa’nın iyice zayıflamış ve çok solgun olduğunu görür. Jerom artık dayanamamaktadır. Julitte’nin evlenmesini, ve ardından onun mesut olmasını beklediklerini, daha sonra babasını yalnız bırakmak istemediğini düşünerek buna da saygı duyup beklediğini, ancak artık bekleyecek bir şeyin kalmadığını, neden hâlâ ondan uzaklaşmaya çalıştığını yalvararak sorar. Alissa şu cümleleri söyleyerek oradan ayrılır:

“Artık ayrılalım. Hoşça kal sevgilim, asıl mükemmel bundan sonra başlayacak!”

Bu olayın ardından Alissa’nın ölüm haberi gelir ve yanında bir hatıra defteri bulunur. İşte bu noktada hikâye bir de Alissa’nın ağzından anlatılır.

Alissa kardeşi dolayısı ile aşkı için fedakârlık yapar ancak kardeşi mutluluğa başka bir yoldan kolayca ulaşır. Buna içerlenerek, bu fazilete kendisinin zorlukla ulaşması gerektiğine inanır ve saadetin kendisini kolayca bulmaması için dua eder. Jerom’un onu ne kadar çok sevdiğinin farkındadır, ancak bu sevgi onu Tanrı sevgisinden uzaklaştırıp Alissa’ya tapmasına sebep oluyordur. Bu sefer de Tanrı için kendisini feda etmesi gerekir. Zira bu yol çok dardır, o kadar ki iki kişi bile yan yana yürüyemez. Jerom’la bir daha görüşmemeye karar verir. Bu çok zordur. Düşünmemeye çalıştıkça her şey Jerom’un şeklini alır. Bu durumda ondan uzaklaşmanın en iyi yolunun “İsa’yı Taklit”ten başka bir şey okumamakta olduğuna karar verir. Bundan sonra yazılan her sayfaya bir ayet yazar. Aşkın Tanrı’dan geldiğine kendini ikna etmeye çalışır. Jerom’un karşısında kendisini dine adamış olarak görünmek ister. Gün geçtikçe bu eza ile yaşayamamaya, kendini yaşlı ve yorgun hissetmeye başlar.

Jerom ile son görüşmesinin ardından Alissa’nın, boşa geçen ömrüne hayıflandığı görülürken, feraha ulaşmak için Tanrı’dan başka ümidi kalmadığı, bir dünyevi aşkın nasıl Tanrı aşkına dönüştüğü okuyucuya milim milim aktarılıyor.

Dar Kapı Soruları ve Cevapları

Dar Kapı Yorumları