Gargantua

Gargantua - François Rabelais

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (5.6)	Editör (9)
Kitapevi (8)	Sosyal Medya

Arka Kapak Bilgisi

Gargantua Özet

Rabelais, Gargantua adlı kitabında Rönesans’ın karanlıktan aydınlığa geçiş sürecini iğneli bir mizah ile kilise, asker ve halk kesimini hedefe koyarak eleştirmiştir. Kitap yarı aydınlık yarı karanlık siyasi, askeri ve dini bir ikiyüzlülüğü ağır şekilde yerden yere vurur.

Kitabın dili semboliktir. Gargantua ağır argo içermektedir. Bölümler halinde yazılmıştır. Gargantua’nın geçtiği coğrafya ve yıllar bazen uydurma isimlerle bazen de aynen alınarak sokak ağzıyla eleştirilmiştir. Bu ikiyüzlülük Rabelais’in din adamlarının halka uyuşturucu düzeyinde çarpık bilgilerini sunmasını kısmen yansıtabilmiştir.

Siyasi liderlerin doyumsuzlukları, askerleri birer piyon gibi harcamaları Gargantua’nın idrar yolu atıklarında insanları hiç düşünmeden harcaması bütün çıplaklığıyla resmedilmiştir. Kıyafet düşkünlüğü ve anlamsız yürekliliğiyle üst düzey yöneticilerin çörek ve pasta uğruna yol alması natüralist bir pencereden kirli bir üslupla okura işlemektedir.

Gargantua kitaptaki sembollerden yola çıkarak Protestanlığın bir çocuğudur. Rönesans’in eleştirdiği pek çok şeyi yaşatmaktadır. Akıl ve mantığın uğramadığı bir ekosistemde insanlarla devlerin birlikte yaşadığı bir dünya tasvir edilmektedir. Bu dünyada kitabımız Gargantua’nın mantığa pekte yakın olmayan bir doğumla Dünya’ya gözlerini açar.

Uşaklar, askerler ve yüksek zümre bir hayatı vardır. O kadar ki (Kitap kullandığım sözcüklerden daha ağır argo içermektedir.) büyük idrar yolu ihtiyacını gördükten sonra temizlenmek için hassas kıyafetli insanları tercih etmektedir.(Kitapta döneminde makam ve hırs için dini ve yalakalığı kullanan insanların sınır tanımadan yöneticilere yaptığı sınırsız jestlere gönderme yapıldığını düşündürmektedir.)

Gargantua’nın döneminde rastlanılan kahramanlardan pekte eksiği yoktur. Yürekli, yetenekli ve zaferlere koşan bir şövalyedir. Üstelik insanlar aleminde bir devdir. İnsanlara da yol gösterir. Hacıları(Hristiyan hacılar kastedilmektedir.) kurtarır. Savaşlar kazanır.

Rabelais Gargantua’yı şüphesiz oluşturduğunda döneminde kilisenin insanları aptallaştırdığını savunmaktadır. Akıl ve mantığın yerini, Gargantua’nın cümleleri tersten okuma yeteneğiyle duvardan duvara vurarak göstermektedir. Bilimin yerine dogmanın, adaletin yerine torpilin insanların kendi idrar yoluna boğulmalarıyla insan hırslarının, onları amaçsız savaşlara göndermesiyle de askerin çarpıklarının altını çizer.

Gargantua’nın Rönesans’tan beslenen kökleri bu tadı yeni tatmış bir filize benzetilebilir. Toplumun düşünme organları köreltilirken idareci ve din adamı yalakalığı bu can suyuna Rabelais’in deyimiyle bir güldürü şeklinde yanıt verir.

Gargantua doğumundan, eğitim sürecinden ve zaferlerinden hep aynı çıkarcı ve ikiyüzlü havayı tadar. Kitabın bir bölümünde şöyle anlatılır:

‘’Bol bol verilen altın
Hayrına olur yarın
Altın verenin bol bol
Her ölümlü insanın
Olur derdine derman
Bol bol verilen altın.’’(Sy.240)

Gargantua şanlı, ihtişamlı bir devdir. Bu gücü körü körüne bağlanmış Rönesans dönemi insanlarının karanlığını resmeder. İnsanları baştan aşağı örten kilisenin yaşayışı ona bağlananların üzerindeki kaskatı kesilmiş kirin ve dogmanın acımasızca eleştirisidir. Kitapta bir bölümde kilisedeki insanların kıyafetleri de ağır şekilde eleştirilir. Bu kıyafet eleştirisinin ardında ki asıl iğne değiştirilmiş, çarpıklaştırılmış din ve çıkarcı din adamlarınadır. İşte o bölüm:

‘’Tekkenin kuruluşunda, kadınlar kendi istek ve keyiflerine göre giyinirlerdi. Sonradan kılıklarını şu biçimde değiştirdiler:

Kırımızı veya pembe çoraplar giyiyorlardı, bunlar diz kapaklarının üç parmak üstüne kadar çıkıyordu, kenarları güzel ve fistoluydu.- Bazı soylu kişiler erkeklere kadınların o gün ne giyeceklerini bildirmekle görevliydi. Çünkü her şey kadınların isteklerine göre düzenlenirdi.’’(Sy.243- 245)

Bu kitabı okurken beni şaşırtan şey nasıl Gargantua’nın sonunun kötü bitmemesiydi. Kitap insanların körü körüne uyku dönemini anlatır. Rabelais’in başta da söylediği gibi mutluluk ve güldürü ögelerini sadık kalmasını sonuna kadar görüyorsunuz. İnsanları kendi s*diğinde öldüren Gargantua’yla mutlu olmaları ve ona sadık olmaları gerçek katil din adamlarının renkli hayatlarıyla ve altın tomarlarıyla göz kamaştırması bir sadistlik belirtisi mi yoksa dogmaların gerçek gücü müdür? Son söz Rabelais’ten:

‘’Yani,iyilik kendi çıkarına bakmaz.’’(Sy.44)

Yazan: Şeyhzade Bilgin

Gargantua Soruları ve Cevapları

Gargantua Yorumları