Taşlıdere Köyü’nde karısı tarafından terk edilen bir adam oğlunu kendisi yetiştirir. Oğlu evlilik çağına geldiğinde bir kız görüp durumu babasına anlatır. Babası da kızı gördüğünde ilk aklına gelen “bu kızı neden daha önce ben görmedim” olur. Kısa süre içinde kızı oğluna ister ve düğünden kısa süre sonra da oğlu askere gider. Ancak savaş nedeniyle oğlunun askerlik süresi 2 yıl kadar sürer ve oğlu esir de düştüğü için birbirlerinden haber alamazlar.
Oğlu nihayet ailesinin yanına geldiğinde babasıyla karısını aynı yatakta bulur ve her ikisini de öldürüp jandarmaya teslim olur. Bu olaydan sonra bu hikayeyi konu edinen bir türkü dolaşır köyde.
Bu olaydan yaklaşık 20 yıl sonra köy kahvesine bazı önemli misafirler gelir. Aralarında milletvekili, gazetecei, önemli bir yazar olan Halim Kalem, Amerikalı bir profesör George Martin gibi isimler vardır. Onların sohbet ettikleri sırada uzaklardan insanın içine işleyen bir ses duyulur. Dilbaz adında bir kadın tarafından söylenilen türkü oradakileri mest eder ve kendisiyle tanışmak isterler. Dilbaz oraya gelene dek kahveci de bu türkünün hikayesini anlatır. Gazeteci ve yazar bunu duyunca sosyal problemler üzerine bir münakaşaya girer ve Dilbaz’ı yazar Halim İstanbul’a götürmek ister. Belki radyoda türkü söyleyebileceğini düşünürler. Dilbaz da İstanbul’a gitmek için can atar.
İstanbul’da bu kahveye gelen misafirlerinin çoğunun bulunduğu bir toplantı sırasında kimileri batılılaşmayı sadece taklit eden, bazıları geçmişe bağlı, bazıları da arada kalmış olan fikirlerin oluşturduğu sohbetler edilir. Genelde Cumartesi günü gerçekleşen bu toplantıların en önemli onuğu da yazar Halim’dir. Onun Amerikalı arkadaşı Martin de gelmelerini bekledikleri bir misafirdir. Martin 60 yaşında, hiç evlenmemiş zengin biri olmakla birlikte bir Türk kızıyla evlenmek istediği de bilinmektedir. Toplantıdaki bekarları bu da ayrı ilgilendirmektedir.
Yazar Halim’in karısı Şadiye Dilbaz’ın kıyafetiyle ilgilenip onu İstanbul yaşantısına alıştırma işiyle meşguldür. Dilbaz’ın imam nikahlı evli bulunduğu kocası da boşanmayı kabullenmemiş ve karısının peşine düşmüştür. Bu yüzden Dilbaz da pek dışarı çıkmamaktadır.
Martin eski İstanbul sokaklarını gezerken sarışın bir kadın siması onu çok etkiler. Fotoğrafını çektiği kız da bir örneğini de kendisine vermesini ister. Kendisinden yaşça çok küçük olan bu kıza olan ilgisi Amerikalı zihniyetinde yadırganan bir durum değildir. Durumu Halim’e açıklar. O da kızı bulacaklarını söyleyerek o akşam Gürleyen ailesine giderler. Ahmet Gürleyen adındaki genç hem yazarı hem de Martin’i takdir eden, eğitimini Amerika’da tamamlamak isteyen parlak bir gençtir. Evleri de bahsi geçen kızın evine yakındır. Ahmet, Martin’e kızı tanıdığını söyler ve kızın terzilik yapıyor olması da işleri kolaylaştırır. Şadiye hanıma bu konuda yardımcı olması için bu sarışın kıza teklif götürülür.
Kızın adı Naciye’dir. Babasının bir muhallebici dükkanı bulunmaktadır. Kızın annesi oldukça güzel bir kadın olmasına rağmen Naciye henüz 8 yaşındayken başka bir akrabasıyla kaçmış, o günden beri de anne kız görüşmemiştir.
Martin bu arada Ahmet ile Naciye arasında bir ilişki olduğunu sezer ve onlara yardımcı olmak ister. Ahmet’in ailesi oğullarına sınıfsal açıdan ters olan bu kızı istememektedir. Ancak Martin kızı evlat edinir ve tüm düğün masraflarını da kendisi karşılayacağını bildirir. Kısa sürede Hilton’da düğün gerçekleşir. Ahmet’in annesi Naciye’yi ne kadar istemese de Martin ve Halim’in himayesi nedeniyle bu işi kabul etmiştir. Düğüne katılanlar arasında Martin’in Amerikalı zengin arkadaşlarından Dorothy de vardır ve dans bilmeyen Naciye yerine damada tüm danslarda o eşlik eder.
Düğün sonrasında arabaya binecekleri vakit Naciye’ye aşık olan bir adam gelip Ahmet’i yaralar. Ahmet günlerce hastanede yatar. Bu durum Naciye ile kayınvalidesinin arasını daha da açar. Dorothy de Ahmet ile yakından ilgilenir. Ahmet’in hastaneden çıkması sonrası Amerika’ya gitmek üzere gemiye binilir. Dorothy, Ahmet, Naciye ve Martin’in yanı sıra Lord Rawlinson da gemideki yolcular arasındadır. Ahmet üniversiteye gidecek, Naciye de Martin’in halasının yanında dikiş eğitimi alacaktır. Ancak gemi yolculuğu boyunca balayında olan çiftin Ahmet ile Naciye olduğu değil de Ahmet ile Dorothy olduğu düşünülür. Ahmet Naciye ile pek ilgilenmez. Martin, Naciye ve hatta Lord da bu duruma çok üzülür. Naciye Türk kadını olarak heyli ilgi çekicidir. Lord da onunla ilgilenir. Martin durumu Ahmet’e anlatarak kendisine çekidüzen vermesini ister. Ahmet de Dorothy’in çekici yanları bulunduğunu ama onunla evlenemeyeceğini söyler. Dorothy için de durum böyledir. Evlilik yanlısı olmamasına rağmen sadece unvan için evlenecek biridir.
Gemi Amerika’ya ulaşana dek Ahmet ile Naciye’nin araları düzelir. Dorothy de oltasını Lord’a takmıştır. Naciye Martin’in halasının evinde dikiş eğitimini alır, Ahmet üniversite eğitimine başlar, Martin de Türklerle ilgili konferanslar verir. Mevlana da özellikle ilgisini çeken ve konferanslarda sıklıkla andığı bir şahsiyettir. Bu arada Naciye de hamile kalır.
İstanbul’da ise toplantı grubuna dahil olanlardan bir çift Hilton’da düğün yaptıkları sırada Dorothy, Lord ile evlenmiş olarak düğüne katılır. Martin’in de İstanbul’da olduğu öğrenilir ve çok geçmeden halim ile Martin buluşur. Martin ona yaşananları anlatır ve Ahmet’in Naciye’den vazgeçmesini bekleyen bir yanı ile Naciye’yi evlat edinen yanından bahseder. Ve aşkın sadece cinsiî bir münasebet olmayıp sevginin başka bir boyutu olduğuna inandığını söyleyerek Naciye’yi gerçek bir baba gibi sahiplendiğini söyler.
DEĞERLENDİRME
Öz babası tarafından eşine göz konulan bir Türk evladı ile Türk bir kıza aşık olup onun gönlünde başkasının olduğunu anladığında ona babalık yapan Amerikalı bir adamın hikayesi etrafında batılılaşma, Avrupa ve Amerika’da Tükler ve diğer yabancılara bakış açısı ve bunlar arasındaki etkileşim, dönemin sosyal yapısı ustalıkla işlenir yazarın kaleminden.