Gökyüzü Reşat Nuri Güntekin’in yaşlılığı ve hastalığı konu alan romanlarından bir tanesidir. 1930lu yıllarda geçen roman altmışlı yaşlarda, geçmişe dair elde tutulası pek bir deneyim yaşamamış yaşlı bir adam ağzından anlatılır ve daha çok Sevim adlı, yaşlı adamın evlatlığı olan bir kızın hastalığı etrafında gelişir.
Kısaca özetleyecek olursak; ana karakter eski bir tıbbiye öğrencisidir ancak Abdülhamid’in hükümdarlık dönemine denk düşen zamanda ağzını tutmayıp her yerde rahatça siyaset konuştuğu için sürgüne yollanır ve eğitimi sona erer. Sürgünde ittihatçıların yenilik arzusundan etkilenerek onları destekler ve politikacı olmaya karar verir. Ancak burada da rahat durmaz, sonrasında da Jön Türklerin yanına Paris’e kaçar. Paris’te yeni yönetim sisteminin önemli adamlarından birisi olduğuna kendini inandırır. Daima diğerlerinden farklı, önemli ve tabiri caizse toplumu bir adım ileriye götürecek birisi olduğuna inanan bir zihniyete sahip olduğu için girdiği işler onu memnun etmez. Paris’ten İstanbul’a döndükten sonra giriştiği gazetecilik işini de arkadaş tavsiyesiyle başladığı memuriyet işini de böylece bırakır. Darülfünun hocası olması için teklif geldiğinde aynı şekilde bu teklifi de hangi alanda iyi olduğunu bilmediği için reddeder ve ne işi ne de yakın bir akraba çevresi olmadan yaşamaya başlar. Bir gün büyük halasının torunu olan Sevim’i okula ziyarete gittikten sonra kızla ilgilenip onu kollamayı uğraş edinir ve okul bittikten sonra Sevim’in tamamen onun evinde yaşamasına olanak sağlar. Bu iki karakterin yaşadığı muhite yaşlı adamın çeşitli arkadaşları gelir. Bunlardan birisi de ispritizmacı Mükerrem’dir. Mükerrem içinde ruh olduğuna inanılan bir evi görmek için Bursa’ya gideceğini söyler. Ne ana karakter ne de Sevim böyle şeylere inanmadığı halde sırf meraktan onunla birlikte Bursa’ya gitmeye karar verir. Sevim gittikleri evden ve ritüellerden biraz ürkmüş gibi olur ama bunu belli etmez. Daha sonrasında ruh çağırma ritüeli esnasında birden rahatsızlanır ve elden ayaktan düşer. Yaşlı adam Sevim’in iyileşmesi için türlü doktorlara başvurur, onların görüşlerini dinler ancak hiçbir çözüm bulamazlar. Günler böyle arayış içinde geçerken bir gün akrabalarından birisi ona hurafe yöntemi sayılabilecek bir yöntem anlatarak Sevim’i öyle iyileştirmeyi teklif eder. Adam bu tarz şeylere inanmadığı için başta teklifi reddeder, ancak daha sonra Sevim giderek kötüleşince dedikleri şeyi yapmalarını söyler. Sevim düzenlenen ritüelin ardından yavaşça iyi olmaya başlar. Roman da çocukken inanılan hurafeler, hayal ve masallara yaşlandıkça yeniden inanıldığının ifade edilmesiyle biter.
Reşat Nuri’nin diğer romanlarına nazaran çok farklı bir tarza sahip olan bu romanda aslında hem mistik ögeler göze çarpar hem de anlatı merak uyandırır. Sevim’in hastalıktan kurtulup kurtulamayacağı ve kurtulursa nasıl kurtulacağı meselesi okuyucunun merakını arttırır. Şahsen ben de bu yönünden dolayı romanı sıkılmadan, nasıl sonlanacağını merak ederek okudum ve sunacakları konusunda heyecanlandım. Öte yandan, romanın hurafeler ve bunlar için yapılan ritüelleri neredeyse normalleştirilmesi gözüme garip geldi. Anlatıya genel bir şekilde bakacak olursak; doktorlar Sevim’in hastalığına hiçbir çare bulamazken, “ruhla evlilik” denilebilecek bir ritüelin çare olmasıyla karakterin nasıl kurtulacağına dair beklenti son buldu. Ayrıca Sevim’in hastalığı üzerinden kadın ve histeri haline çok fazla gönderme yapıldı. Açıkçası bu iki durum romanın farklı ve heyecan verici olan mistik yönünü biraz basitleştirdi ve klasik bir dönem romanı okuyormuşum gibi hissettirdi. Kişinin zorda kalınca savunduğu düşüncelerden vazgeçmesi tezi dışında yaşlılık ve geçip giden ömrün verdiği burukluk hissini de almak isterdim ancak romanın başında hissettirilen bu his, anlatı hastalığın üzerinde durdukça kayboldu sanki.
Yazan: Rumeysa Nur Yıldırım
Gökyüzü Soruları ve Cevapları
Gökyüzü kimin eseri?
Reşat Nuri Güntekin
Gökyüzü türü nedir?
Yerli Romanlar
Gökyüzü kaç sayfa?
240
Gökyüzü Yorumları
reşat nuri de dram konusunda bir numara okurken resmen içim acıdı adınına göre daha iç açıcı bir hikaye bekliyordum
27-05-2022 17:37
güzel bir kitap ama sanki biraz abartılı bazı yerlerde bu kadar da olmaz diyorsunuz