Mecburiyet

Mecburiyet - Stefan Zweig

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (6.3)	Editör (8.5)
Kitapevi	Sosyal Medya

Mecburiyet Özet

Zweig, her eserini heyecan ve sabırsızlıkla elime aldığım ve okuyucu olarak beni hiç hayal kırıklığına uğratmayan yazarlardan biri.

1920 yılında basılan bir eser olmasına rağmen, Mecburiyet sanki bugünü anlatıyor, günümüzde halen süre giden tartışmalara bir kez daha projeksiyon tutuyor.

Savaş karşıtlığı, vatana bağlılık duygusu, zorunlu askerlik konularında ülkemizde de kendini askerliğe mecbur tutulduğunu hisseden, veya zorunlu askerlikten kaçmak için yurt dışına çıktığı konuşulan genç ve eğitimli bir kesim var. Doğruluğu yanlışlığı bir tarafa güncel tartışmalardan biri bu.

Onaylayalım onaylamayalım bu mecburiyete ayak direyen bir kitle var ki; dönem dönem bedelli askerlik çıkarılarak ara çözümler bulunuyor ancak henüz kalıcı bir çözüm bulunabilmiş değil. Çoğumuzun vatan borcu namus borcudur diye nitelediği askerlik günümüz gençliğinin en azından bir bölümü tarafından öyle değerlendirilmiyor.

1881 doğumlu Zweig'ı büyük yazar yapan şey, Satranç, Amok Koşucusu, Bir Kadının Yaşamından Yirmi Dört Saat'te ve diğer eserlerinde olduğu gibi Mecburiyet'te de sanki bugün yazılmış gibi zamansız eserler verebilmesi diye düşünüyorum.

Mecburiyet kitabında Ressam Ferdinand üzerinden Zweig'ın savaş hakkındaki fikirlerini okuyoruz. Eser, kahramanın iç dünyasındaki gel gitleri ustaca anlatabilmedeki başarısı kadar yazarın savaş karşıtı fikirlerini anlatmak için bir zemin olarak kullanılması yönüyle ilginç. Daha sonraki bir tarihte; 1942 yılında Zweig savaş karşısında ümitsizliğe kapılarak karısı ile birlikte intihar edecektir.

Savaştan kaçıp karısıyla beraber sanatına ve İsviçre'ye Zürih Gölü'ne sığınan kahramanımız Ferdinand aslında onu askere çağıracak mektubu almadan önce onun geleceğinden emin huzursuzca beklemeye başlamıştır. "Şimdilerde bunu sık sık yaşıyordu; çalışırken bir an kalkıyor, şapkasını kaptığı gibi evden çıkıyor, kendini tarlalara atıyor.....sonunda kendini bilmediği bir yerde buluyordu." (S:1) Hikayenin geçtiği İsviçre tarafsız olması nedeniyle Dünya savaşı dönemlerinde bir çok aydına barınak olmuş bir ülke. Yine Yahudi bir aileden gelen Nobel ödüllü yazar Elias Cannetti de Zweig gibi Birinci Dünya Savaşı yıllarında annesiyle beraber savaşın yıkıcı etkisinden Zürih Gölü'ne sığınanlar arasındaydı. Cannetti'nin otobiyografisinin ilk cildi olan Kurtarılmış Dil adlı eserinde onun da annesinin savaş karşıtı olduğunu öğreniyoruz.

Zweig hikayede -her ne kadar novella dense de ben hikaye olduğunu düşünüyorum, etkileyici betimlemelerle okuyucusunu çarpıyor. "Yeni güne uyanan dünya biraz önce selden kurtulmuş, saçlarından sular damlayan bir insana benziyordu." (S:2)

Hikayenin üç unsuru var. Ferdinand, karısı Paula ve yerine ulaşmadan çok öncesinde bile kendini hissettiren , beklenen; mektup. "Fakat bildiği bir şey vardı:Herhangi bir çekmecede yüz binlerce kağıdın arasında bir kağıt vardı.Biliyordu. Günün birinde, herhangi bir yerde, herhangi bir zamanda bu çekmece çekilecekti -bu çekmecenin açıldığının duyuyor ve biliyordu,bu mektup onu buluncaya dek dolanacak, dolanacaktı." S:7

Sonunda korkuyla beklenen, askere çağıran mektup geldi."Bu düşünce adeta bunaltıcı ve boğucu bir şekilde birdenbire odanın ortasına düşmüş, odadaki her şeyi, nesneleri kenara itmişti, geniş ve yapış yapıştı, başlayıp da bitiremedikleri yemeklerin üzerine çökmüştü, adeta bir sümüklüböcek gibi enselerinde sürünüyor ve ürkütüyordu."(S:9 )

Ferdinand'ın kendi iç çatışması ve karısıyla olan çatışması bir oya gibi işlenmiş. "Sadece saat hiç şaşırmadan vuruyordu, zamanın demir bekçisi gibi bir aşağı bir yukarı gidiyordu ve Paula bekçinin attığı her adımla bu insanın, sevdiği, yanında capcanlı yatan kocasının ondan uzaklaştığını hissediyordu; daha fazla dayanamadı, yataktan fırlayıp saatin sarkacını durdurdu." (S:19)

Kuvvetli yazarlar çok sık ortaya çıkmıyor. Zweig eserlerinde insanoğlunun çelişkilerini, çatışmalarını mükemmel anlatan bir yazar, her eserini olduğu gibi Mecburiyet'i de kesinlikle tavsiye ederim.

Bir teşekkür de İş Bankası Yayınlarına. Zweig'ın eserlerini 2017 yılından itibaren basan İş Bankası Yayınları okuyucularına son bir yıldır Zweig şenliği yaşatıyor. Küçük hacimli dev eserleri, havaalanında bile edinip bir saatlik uçuşta tamamlayabilme fırsatı verdiği için teşekkür etmek gerekir diye düşünüyorum.

Yazan: Saliha Şahin

Mecburiyet Soruları ve Cevapları

Mecburiyet Yorumları