İhtiyar Çilingir

İhtiyar Çilingir - Memduh Şevket Esendal

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (6.4)	Editör (8)
Kitapevi (10)	Sosyal Medya

İhtiyar Çilingir Özet

Memduh Şevket Esendal 1883 yılında Çorlu'da dünyaya gelmiştir. Çocukluğu savaş yıllarında geçtiği için maddi sıkıntılar çeken yazar düzenli bir eğitim görememiştir. Aynı zamanda İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne girmiştir. Bazı liselerde coğrafya öğretmenliği yapmıştır. 1945 yılından sonra siyasi hayatına son verip sadece edebiyat ile ilgilenmiştir.

Durum üzerine temellenen Çehov tarzı adı verilen öykücülüğün temsilcilerindendir. Cehov tarzı öyküde : Sosyal olgulara, duygu ve düşüncelere önem verilir. Duygu ve düşüncede hayaller ön planda olurken zaman ve yer ikinci planda yer alır. Bu türün dünya edebiyatında ilk örneğini Anton Cehov verdiği için bu öykü türü "çehov tarzı öykü" diye bilinmektedir. Esendal öyküye bir yalınlık getirmiştir. Yapıtlarında, sıradan insanların gündelik yaşamları üzerine durmuştur.

Yazarın İhtiyar Çilingir adlı eserinde ise toplam 25 tane hikaye bulunmaktadır.

Bu hikayelerden en çarpıcı bulduklarım: İhtiyar Çilingir ve Hafız ve Bu Sıska Karı isimli hikayelerdir.

İhtiyar Çilingir hikâyesinde Koyunpazarı'nda küçük bir dükkanda ki yaşlı çilingir amcanın sanatına olan aşkı anlatılır. Bu amca dükkanında küçük halkaları ateşle ısıtıp zincir bağlarken hikayedeki kahramanımızın dikkatini çeker ve dükkana amcayı izlemeye girer. Çilingir amca içeri onu izlemeye giren kişiyle pek fazla meşgul olmaz. O, hazırladığı halkaları dikkatle ateşe tutuyor ve muazzam bir şekilde çalışıyordu. Daha sonra dükkana bir adam gelir elindeki değneği çilingir amcaya verir. Değneğin ucuna halka geçirmesini ister. Çilingir halkaları takar. Fakat delikanlı değneğin ucuna bir halka daha taktırmak ister. Çilingir ise halkayı takamayacağını usulünün böyle olduğunu söyler. Genç adam ise diretir ve parasıyla değil mi? Der. Bu söze alınan yaşlı çilingir değneği adama geri teslim ederek para aşıklısı birisi olmadığını söyler. Yıllardır böyle görmüş böyle yapmış bir adamın sanatına karışmak saygısızlıktır. İhtiyardan önce sanata saygısızlıktır.

Bir diğer hikâye olan Hafız'ın konusu ise dindar bir hafızın değişimi anlatılır. Şapka kanunu çıkıp da fesin yasaklanmasının ardından, herkes şapkaya alışmaya çalışıyordur. Yalnız Hoca İsmail Efendi'nin oğlu Hafız Baha fesini bir türlü çıkarmak istemez. Baha 19 yaşında genç bir delikanlıdır. Günün birinde mağazadan şapkayı almaya gider. Şapkaların arasından en büyük olanını seçer. Tek isteği feste olduğu gibi kulaklarının görünmemesidir. Herkes olmaz dese de büyük olanını alır. O büyük şapkadan sonra alay konusu olur. Sokakta Hafız'ı gören herkes güler. Çevresindekiler, artık böyle inat ederse günün birinde sokak değiştirmek zorunda kalacağını söylerler. Bu söz Baha'yı etkiler ve İstanbul’a ablasının yanına gitmeye karar verir. Vapura binip yol alır. Aradan dört-beş yıl geçer. Hafız Baha unutulmuştur. Artık onu hatırlayan bile yoktur.

Halktan birisi bir gün İstanbul’a gitmek zorunda kalır. İstanbul’da Baha ile karşılaşır. Hafız ipek bir gömlek giyip güzel bir şapka takmıştır. Yanında da sarışın ve açık bir kadın vardır. Gözlerine inanamayan Hafız'ın arkadaşı Baha'nın gerçek olduğuna zor inanır. Baha'yı değiştiren ablasıydı. Ablası onu tanınmış güzel bir kadınla evlendirmişti.

Bu Sıska Karı adlı hikâyede ise Murat Usta lakaplı bir adamın nikahsız hayat arkadaşı ile ilişkisi anlatılır. Murat Usta evine eskiden fabrikada çalıştığı bir ahbabını davet eder. Ahbabı evde kadını görünce Murat'a kim olduğunu sorar. Murat ise anlatmaya başlar. Bir gün lokantada Remzi ağa ile içerken yanlarına Remzi Ağa'nın tanıdığı birisi gelir. Saat geç olduğunda herkes kalkar ve bizim Murat masadaki yabancıyla baş başa kalır. Sohbet muhabbet ilerleyince yabancı bizimkini evine davet eder. Murat eve gittiğinde bakımsız ve çok zayıf bir kadınla karşılaşır. Bu kadın adamın nikahsız karısıdır. Adam eve geldiğinden beri kadını dövmekten usanmaz. Murat, her tarafı yara bere içinde kalan bu kadına acır. Daha fazla dayanamaz ve elinden tutarak kadını kaçırır. Artık ikisi birlikte yaşamaya başlarlar. Murat kadına öteki adamdan daha iyi davranır. Onun bunları yapmasının altında yatan tek şey yalnız yaşamasıdır. Yalnızlığa daha fazla dayanmayı göze alamaz. Daha sonra da kadına nikâh kıyar.

Cumhuriyet Edebiyatın da öykü bölümünde adını duyurmuş olsa da günümüzde ismi pek duyulmamış bir yazardır Esendal. Yukarıdaki özetlerden de anlaşıldığı üzere hikâyelerin bir durum üzerine temellendiği apaçık ortadadır. Serim, düğüm ve çözüm planına uyulmamıştır. Hikayeler gayet anlaşılır bir dille yazılmıştır. Aynı zamanda bir çırpıda okunabilecek kadar güzel ve etkileyici olduğunu da unutmamak gerekir. Öyle ki hikayeler okuyucu bunaltıp sıkmıyor. Bu nedenle yazarın hikayeleri herkes tarafından kolayca tercih edilebilir.

Yazan: Elif POYRAZ

İhtiyar Çilingir Soruları ve Cevapları

İhtiyar Çilingir Yorumları