İlk Öğretmen, konusu itibariyle hem öğretmenlerin hem de öğrencilerin mutlaka okuması gereken bir kitaptır. Sayfa sayısı epey az olmasına rağmen dolu dolu bir şekilde, bir öğretmenin, öğrencisinin hayatında ne denli büyük bir değişime sebep olabileceğini gözler önüne sermektedir. Ayrıca öğrencinin, kendisi için büyük fedakarlıkta bulunan öğretmenine karşı vefasına da dikkat çekmektedir. Kimsesiz bir çocuğun akrabaları tarafından bile nasıl ezilebildiğine, insanların devletin emri söz konusu olduğunda nasıl bir tutum sergilediklerine ve insanın amacı uğrunda ölmeyi bile göze almasının amacına ulaşmasındaki etkisine değinmektedir.
Bir Kırgız köyündeki okul açılışına, hikayenin anlatıcısı olan ressam ve o köyden çıkan bir profesör olan Altınay çağırılır. Köylülerin mutluluğuna ortak olan Altınay, bir müddet köylülerle vakit geçirdikten sonra birkaç gün kalma niyetiyle geldiği köyden aceleyle ayrılır. Köylüler bu duruma üzülürler ama kimse Altınay'ı kararından vazgeçiremez. Altınay bu durumun sebebini ressama, kendi geçmişini anlatan bir mektup göndererek açıklar ve bunu köylülerle paylaşmasını ister.
Altınay, bir Kırgız köyünde amcasının evinde türlü zorluklarla yaşayan yetim bir kızdır. Bir gün öğretmenlik yapması için köye gönderilen Duyuşen, başta Altınay olmak üzere köydeki tüm çocukların hayatının değişmesine sebep olur.
Duyuşen görev yeri olan köye gelince köylülerle konuşur. Bir okul yapmak için yardım etmelerini ister. Ama köylüler bu işe hiç yanaşmaz. Duyuşen de kendi başının çaresine bakarak derme çatma bir okul yapar. Daha sonra köydeki bütün evleri tek tek dolaşıp bütün çocukları toplar. Altınay da Duyuşen'in okula götürmek için topladığı çocuklardan biridir ve onların en büyüğüdür.
Duyuşen günlerce çocuklara tüm bildiklerini öğretir. Eğitime hiç önem vermeyen ailelerin çocuklarına elinden geldiğince yardımcı olmaya çalışır. Kar kış demeden, gerektiğinde öğrencilerini taşıyarak zorlu yolları aşıp okula götürür ve ne olursa olsun eğitime devam eder.
Bir gün evlerinde kaldığı iki ihtiyarın atını alarak, bir iş için köyden çıkar. Gitmeden önce çocuklara, gelip derslere devam edecekleri günü söylediği için gece geç saatte yollara düşerek köye döner. Dönüş yolunda kurtların saldırısına uğradığı için at kurtlara yem olur ama Duyuşen kurtulmayı başarır. İhtiyarlar da Duyuşen'in sırf çocuklara söz verdiği için kendisini tehlikeye atmasına kızsalar da sapasağlam dönmesine çok sevinirler.
Bir gün Altınay eve gittiğinde amcasının yabancı adamlarla oturduğunu görür. Normalde Altınay'a her türlü eziyeti eden yengesi adamların yanında Altınay'a çok iyi davranır. Altınay bu duruma çok şaşırır, daha sonra Duyuşen'in evlerinde kaldığı yaşlı kadının da gelip yengesiyle bu konuda konuşup tartıştığına şahit olur.
Tüm bunların ardından bir gün yengesi ve Altınay'ın o gün gördüğü adamlar okula gelip Altınay'ı zorla alıp götürürler. Duyuşen, Altınay'ı korumak için çok mücadele eder ama adamların saldırısı karşısında çaresiz kalır.
Bu arada Altınay adamla zorla evlenir. Birkaç gün sonra ise her şeye rağmen ölmeyi bile göze alarak kaçmaya çalışır. Ama sonunda ne kadar uğraşsa da kaçamayacağını anlar. Tam umutları tükenecekken öğretmeni Duyuşen askerlerle birlikte gelir. Altınay'la zorla evlenen adamı tutuklatır. Adamın ilk karısı adamın tutuklandığını görünce kendisine yaşattığı onca kötülüğün hıncını almak için arkasından koşup ağzına geleni söyler yıllardır içinde biriktirdiği nefreti döker.
Nihayetinde Duyuşen, Altınay'a kentte eğitimine devam edeceğini, bunun için her şeyin hazır olduğunu söyler. Altınay kentte yıllarca eğitimine devam eder ve eğitim hayatı boyunca önüne çıkan tüm engelleri ilk öğretmenini hatırlayarak aşar. Sonunda başarılı bir profesör olur ve ilk öğretmenini hiç unutmadığı bir hayat sürer. Ama yıllar boyunca köyüne gidecek cesareti bulamaz.
Altınay'ın mektubu ressamı derinden etkiler. Ve birçok anlamlı ayrıntının bulunduğu kitap böylece sona erer.
uzun zaman önce okuduğum bir kitaptı genel olarak zaten cengiz aytmatovun kitaplarını severim ilk öğretmen kitabı da oldukça başarılı ben de tavsiye ederim
24-09-2019 11:24
ilk öğretmenim özet ödevi vardı buradan yazdım süper oldu başka yerde bulamamıştım
13-12-2019 01:02
cengiz beyin kitaplarına hayranım masal gibi bir anlatımı var o yüzden okumak çok keyifli oluyor ilk öğretmen kitabının konusu diğer kitapları kadar etkileyici değil ama yine de güzeldi
07-04-2022 17:47
kitabın ana fikri nedir
12-01-2023 20:02
kitabın ana fikri eğitimin gücü, insanların hayatlarını nasıl değiştirebileceği ve öğretmenlerin bu konuda ne kadar önemli olduğu. kitabın içeriğini türkiyeye uyarlamak da mümkün, özellikle anadolunun köylerindeki öğretmen bakışı olarak düşünülebilir