Gökçimen Köyü’ndeki kızlar belli bir yaşa geldiğinde evlendirilir. Kızların fikirleri dahi sorulmamaktadır. Evlendirilen kızlara süt parası verilmektedir. Dürü adında on üç yaşlarında genç bir kız vardır. Bu kızı, Musdu Ağa beğenir. Musdu Ağa, yaşını başını almış elli yaşında bir adamdır. Beğendiği kıza görücü gelmek için birkaç kişiyle Velikul’un evine gider. Velikul, ilk başta kızını bu yaşlı ağaya vermeye razı olmaz. Daha sonra Velikul, Musdu Ağa’nın malını mülkünü duyunca bu evliliğe sıcak bakar. Velikul’u ikna ederek kızı Dürü’yü ister. Velikul, Dürü’yü bu yaşlı ağaya verir. Karşı çıkan eşini- Havana’yı- döver. Dürü, babasının kendisini yaşlı bir adama verdiğini duyunca duyduklarına inanamaz. Çevre baskısını kaldıramayarak intihar etmeyi düşünür. Uluguş adında bir köy bilgini vardır. Deli ile veli arasında bir kişiliktedir. Uluguş, köyde öğretmen görevini üstlenir. Köydeki genç kızları bilinçlendirir, onlara doğru yolu göstermeye çalışır. Bunun katkısı şüphesiz eğiten, yol gösteren öğretmenlerimizdir. Bu görevi üslenen Uluguş köydeki kızların yolunu aydınlatmaya çalışmıştır. Dolayısıyla hakkını savunan, bilinçli genç kızlarımızın yetişmesine olanak sağlamıştır. Uluguş’un zıttı olarak Hüseyin adında bir öğretmen vardır. Bu öğretmen köye torpille gelmiştir. Öğrencileri ile ilgilenmez. Köylüler yine o kadar bilinçlidir ki çocuklarının kalitesiz eğitim gördüklerinin farkına varırlar. Köylüler Hüseyin Öğretmen’i şikayet ederler. Dürü’nün Musdu’ya verildiğini duyan kızlar ve Dürü soluğu Uluguş’un yanında alır. Uluguş’a bu köyün kızlarının kaderinin neden yaşlı adamlara yazıldığını sorarlar. Uluguş, bu kara yazının silinse bile çıkamayacağını söyler. Uluguş, kızları başına toplar ve onlara bir hikâye anlatır. Bütün kızların birlik olmaları gerektiğini söyler. Köydeki kızlar ve en başta Dürü, Musdu Ağa’ya karşı direniş başlatırlar. Velikul, Dürü’yü ahıra bağlamıştır. Köydeki kızlar Dürü’yü kaçırmayı başarır. Düğün tarihi belli olur. Musdu Ağa Dürü’nün kaçırılmasıyla çılgına döner. Muhtar, Hüseyin Öğretmen’in yanına gelerek dilekçe yazmasına yardımcı olmasını ister. Hüseyin Öğretmen’in olaylardan bir haberi yoktur. Bunun üzerine muhtar sinirlenir. Hüseyin Öğretmen de bunun devamında muhtara yardımcı olmaz. Dürü’yü aramak için köye askerleri getirtir. Askerler titizlikle Dürü’yü aramaya koyulurlar. Gözler Uluguş’a çevrilir. Köydeki kadınlar bir yandan da Dürü’nün kaçırılmasına sevinir. Çünkü köydeki kızlar sevmediği istemediği adamlar ile evlendirilmiştir. Uluguş, askerlerden kaybolan tırpanını da bulmasını ister. Tırpan, olayların sonunda bulunmuştur. Kahveci Linlin ile köyün kızları bir plan yaparlar. Plana göre Dürü, evlendiği gece Musdu Ağa’yı tırpan ile korkutacaktır. Musdu Ağa, Özkan Öğretmenin yanına gider. Düğününe davet eder. Özkan Öğretmen düğün olduğu gün Cumhuriyet Bayramı kutlamalarının olacağını söyler. Musdu Ağa, köyde sözünün geçtiğini söyleyerek Özkan Öğretmen’i ikna eder. Düğün günü gelir, çatar. Dürü ile Musdu Ağa evlenirler. Evlendikleri gece Dürü, Musdu Ağa’nın göğsüne tırpan ile saldırır. Musdu Ağa, hayatını kaybeder. Dürü’yü kahveci Linlin dağa çıkarır. Bu olay köy genelinde de duyulur. 29 Ekim, Dürü’nün kurtulduğu gün olmuştur. Köy Dürü’ye sahip çıkar. Dürü, karakteri gereği boyun eğen yapıdayken birden başkaldıran bir karaktere dönüşmüştür. Romanda bununla birlikte iyi ve kötü öğretmen tiplemesi oluşturulmaya çalışılmıştır. Öğretmenler her yönden güçsüz ve siliktir. Bir toplumun gelişip medeniyet seviyesine yükselmesi için öğretmenlere büyük görev düşmektedir. Öğretmenlerin işi sadece sınıflarda bitmemektedir. Öğretmenler toplumdan da haberdar olarak toplumun kanayan yarasını tespit etmelidir. Toplumu bilinçlendirmeli ve öğrencilerin yoluna ışık olmalıdır. Son olarak romanda ağalık düzeni değil köylü halkı galip gelmiştir.
DEĞERLENDİRME
Fakir Baykurt, Tırpan adlı eserini 1970’de yayınlar. Eserini toplumcu gerçekçi bir anlayışla yazmıştır. Eserde öğretmen tiplemesi önemli bir yer tutmaktadır. Tırpan’da köy halkı Kaplumbağalar’daki köy halkına göre daha bilinçlidir. Eser, TRT Sanat, Türk Dil Kurumu Roman, Avni Dilingil Tiyatro Ödüllerini almıştır. Edebiyatımızda okunması gereken eserler içerisindedir.
Yazan: B. Öğretmen
Tırpan Soruları ve Cevapları
Tırpan kimin eseri?
Fakir Baykurt
Tırpan türü nedir?
Yerli Romanlar
Tırpan kaç sayfa?
358
Tırpan Yorumları
okurken inanmak istemedim okudukça daha kötü oldum nasıl olur diye kendime hep sordum biz bu kadar kötü nasıl olduk diye düşündüm ama okudukça biz hep böyleymişiz diye düşündüm
31-10-2022 18:51
kitabın karakterleri eksk
04-05-2023 21:57
kitapta yaşananların hala gerçek olması daha acı şu zorla evlendirmeler bitmedi