Berci Kristin Çöp Masalları

Berci Kristin Çöp Masalları - Latife Tekin

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (5.7)	Editör
Kitapevi	Sosyal Medya (8.7)

Berci Kristin Çöp Masalları Özet

Berci Kristin Çöp Masalları, Çiçektepe’nin kuruluşu ile başlayarak, oradaki insanlar hakkında kesitler anlatılır. Romanda birçok gecekondu hikâyesi, mahallenin farklı karakterleri üzerinden sıkıntılı olan yerleşme süreci anlatılmakla beraber şehirde yer edinmeye çalışan insanların hikayesi anlatılır. Başı, gelişme bölümü ve sonu olmadığı gibi romanın üzerinde özenle durduğu tek bir kahraman da yoktur, romanda bireylere bağlı kalınmamıştır.

Yılın ilk karı düşerken, köyden kente göç eden yoksul aileler tarafından oluşturulan ve bir gecekondu mahallesini konu alan yoksulluk ve mücadele masalları anlatılır. Göç eden aileler şehirde varolmaya, şehre tutunmaya çalışırlar ve yaşanmayacak kadar kötü olan çöperle dolu yeri yaşam alanı yerine çevirmişlerdir. Bu romanda doğaüstü hikâyeler, masalla gerçeğin birbirine karıştığı olaylar ve yaşamlar yer alır. Hem köy hem de şehre ait özellikleri bir arada yaşayan insanlar mahalle kurmaya ve oradan şehirleşmeye çalışırlar. Her ne kadar arada kalmışlık durumu olsa da göç eden topluluk şehre kabul edilmek isterler. Tenekeden, çöpten, kartondan çöplüğün yanına kurulan ve bu bir gecede yapılan gecekonduların, yıkım ekipleri tarafından defalarca yerle bir edilmesi, halkın vazgeçmeden, yılmadan, bitmeyen mücadelesiyle yenilerini yapması, yıkım ekiplerinin sonunda gitmesi, yeniden kurma döngüsü son bulur ve ardından bölge nihayet bir gecekondu mahallesine dönüşmüştür.

Çiçektepeliler sürekli olarak hayatın onlara sunduğu engellerle karşılaşmışlardır. Bu engellerden birisi de rüzgârdır. Yıkım ekipleri olmasa bile rüzgâr yüzünden dağılan çatılar uçup gitmektedir, bebekleri dahi alıp götürmektedir. Mahalleli çöpten bulduklarıyla yaşamlarını sürdürdüğü gibi çocuklar da çöpten çıkan bebeklerle oynuyorlardır. Rüzgârın bebekleri ve konduların çatılarını alıp götürmesi, çatısı rüzgârdan uçan evlerin içine kar yağması, konduları su basmasına rağmen yılmayan Çiçektepe insanının mücadelesi bitmiyordur. Yoksulluğun getirmiş olduğu cehalet, hastalık, batıl inanç da romana hâkimdir. Fabrikalardan akan suyun halkı hasta etmesi, hastalanan insanların, olmayan doktor yerine, hoca diye sözüne güvendikleri kişiye gitmeleri de bunun örneğidir. Romandaki Güllü Baba karakteri de diğerleri gibi köyden kente göç etmiştir, o mahalleli tarafından ilgi görür ve geleneği temsil etmektedir. Güllü Baba şehir hayatının kabul görmeyeceği kişilik özelliklerini taşıyordur. Şehre gelmesine rağmen köy hayatının taşıdığı batıl inançların hâkim olduğu bir kişiliğe sahiptir. Toplum onu ilahi bir güç olarak görür. Bu yüzden de içinden çıkılmayan bir durum veya bir sorunla karşılaşıldığında da biz nasıl ki bir güce ihtiyaç duyuyorsak Çiçektepeliler’de aynı ihtiyaç karşılığında Güllü Baba’ya giderler ve onu ortak bir kurtuluş olarak görürler. Köyden kente göç eden topluluk, kendileriyle beraber kültürlerini de getirmişlerdir. Ne tamamen âdetlerinden sıyrılabilmişler ne de tamamen âdetlerine bağlı kalabilmişlerdir.


Romanda ayrıca işçi, ağır işçi mücadelesi, uğradıkları haksızlık ve çaresizlikler, fabrika yaşantısı, grev, yoksulluk, fakir zengin sınıf farkı, kadın-erkek ilişkileri; tekerlemeler, mâniler, ağıtlar ve hayal gücüne dayalı anlatımıyla göze çarpmaktadır.

Yazan: Begüm Demir

Berci Kristin Çöp Masalları Konusu

Latife Tekin kimdir? Kısaca bundan bahsederek başlayalım eseri incelemeye. Latife Tekin, 1957 Kayseri doğumludur. Cumhuriyet dönemi çağdaş roman yazarlarından biridir. İlk kitabı ‘Arsız Ölüm ‘ ile edebiyat dünyasında farklı bir yer edineceğinin sinyallerini vermiştir. ‘Arsız Ölüm ‘ de köyden şehre giden, iki kültür arasında bocalayıp arafta kalan bir ailenin hikayesini anlatan Latife Tekin ikinci romanı ‘ Berci Kristin Çöp Masalları ‘nı yazış öyküsünü bir söyleşi esnasında anlattığına göre ; ilk kitabı yazdıktan sonra Mehmet Fuat’a götürmüş. Mehmet Fuat kitabı çok beğenmiş, basabileceklerini fakat bu kitabın başarısından sonra, pek çok yazarın başına gelen bir daha aynı başarıda eser yazamama ihtimalinden dolayı ikinci bir eser yazması gerektiğini söylemiş. Bunun üzerine Berci Kristin Çöp Masalları ortaya çıkmış ve peş peşe basılmıştır.

1984 yılında yayımlanan eser bir çöplük yakınında kurulan birkaç gecekonduyla başlayıp mahallileşmeye doğru yol alan insanların hayatlarını konu edinir. Yazarın alegorik ve ironik dili dikkat çekicidir. Konu aslında içerisinde bulunulan, herkes tarafından bilinmesine rağmen folklorik unsurlardan yararlanılarak ele alınan bir halk anlatısı sayılabilir. Halk söylemleri, halk kültürünün özellikleri ile birleştirilip metinlerarasılık göze çapar. Romanın dili ön plandadır. Bakıldığında merkezde olana karşı bir tavır olarak yoksulların dili olarak tanımlayabileceğimiz bir anti-dil üzerine romanın kurulduğu görülür. Latife Tekin bu dili yoksulları, yoksul olmayan insanların öğrenemeyeceği sessiz işaretleriyle yüzyıllardır süregelmiş mırıldanan insanlar olarak tanımlar. Üslup olarak bakıldığında eserde kişi merkezli yerine mahallede yaşayanların genel hikayelerinin anlatımı dikkat çekicidir.

‘ Bir kış gecesinde, gündüzleri kocaman tenekelerin şehrin çöpünü boşalttıkları bir tepenin üstüne, çöp yığınlarından az uzağa, fener ışığında sekiz kondu kuruldu. ‘ cümlesiyle başlamaktadır. Bu aynı zamanda Çiçektepe ‘ nin oluşumunun başlangıcıdır. Fakat bu sekiz konduyu tam olarak kimlerin yaptığı belli değildir. Çiçektepe ‘ nin en belirgin unsuru çöptür. Konducuların geçim kaynağı, ümididir. Çöp toplayacakları şeyler kimi zaman satacakları naylon, demir gibi şeylerken kimi zamanda hayatlarını değiştirmek için topladıkları kimi zaman evlerine bir kapı, kimi zaman bir tarak kimi zamanda çocukların oynayacakları oyuncaklardır. Romanın adında geçen Berci kelimesi de aslında zamanla çöple ilişkilendirilmiştir. Eskiden köyde iş yapan, becerikli kız anlamında kullanılan kelime kondu mahallesinde değişikliğe uğrayarak çöp toplayan, terbiyeli kızları ifade eden anlamına bürünmüştür. Krist ise bercinin tam tersi anlam taşıyan bir sözcüktür. Zıtlıkların bir arada olduğu, gerçekle masalın kaynaştığı, şehir ile köyün çatıştığı bir eserdir.

Çöp tepelerinin bulunduğu yere ev kuran halk, önce rüzgarın şiddetiyle çatılarının uçtuğu bir sabaha uyanır. Bir kısmının bebekleri tavana bağladıkları salıncaklarda uyur ve rüzgarın etkisiyle bebeklerde çatıyla birlikte uçup savrulmuştur. Halk yılmadan yeniden kondularını inşa eder. Rüzgar biter fakat konducuların çilesi bitmez, bu seferde yıkım ekipleri konduları yıkmaya gelir. Konducular, çöp sahibi olduğunu söyleyen beyaz takım elbiseli adam tarafından sürekli şikayet edilir. Böylelikle 37 kez evleri yıkılıp tekrar yapılır. Bunun neticesinde ne yapacağını bilemeyen kondulular Güllü Baba dedikleri gözleri görmeyen fakat gönül gözünün açıklığına inandıkları kişiye danışırlar. Güllü Baba’nın tavsiyesi üzerine bir süre inşaata sığınıp ortalığın sakinleşmesini beklerler. Yıkım ekiplerinin gelmeyi bırakması üzerine tekrar kondularını inşa ederler. Ve 8 kondudan 100 konduya ulaşan bir mahalle oluştururlar. Konduların yakınlarında fabrikalar bulunmaktadır. Bu fabrikalardan biri ilaç fabrikasıdır. Üretim esnasında çıkan kimyasal atık neticesinde halk rahatsızlanır, baygınlıklar yaşanır. Fabrika sahibi göstermelik olarak yoğurt vereceğini söyler halka uzlaşır. Yaşadıkları hayatı tabiri caizse savaş alanına benzettikleri için kondulular mahalleye Savaştepe adını verirler fakat belediyeli çalışanları gelerek Çiçektepe olarak mahallenin adını değiştirir. Mahallenin yaşadıkları yere ayak uydurarak git gide kurumsallaştığı görülür. Mahalle halkı içlerinden birini muhtar seçer, satıcılar gelmeye başlar. Ve en sonunda Çiçektepespor adında bir futbol kulübü bile kururlar. Her ne kadar kentin şartlarına uyma çabaları gösterseler de eski geleneklerini yaşatmaya devam ederler. İlkel tedavi yöntemlerini kullanırlar, büyü – sihir gibi doğaüstü inançlarını devam ettirirler. İlk zamanlar saflıkla, ümitle geldikleri hayatlar ahlaksal çöküntüye uğrar ve yozlaşmalar içerisinde kaybolur.

Kişisel değerlendirme:

Romanın bütününe bakıldığı zaman siyasal – sosyal yapıya ironik bir yaklaşımla yapılan eleştirinin romanı diyebiliriz. Kitabın içerisine yerleştirilen folklorik unsurlar şiirler, oyunlar bizde masalla gerçeğin kaynaştığı en güzel eserlerden biridir. 80’lerde pek bilinmeyen bu büyücü gerçekçilik birçok eleştiriye sebep verip romandan ziyade hikaye, anlatı olarak başlarda kabul görmüştür. Latife Tekin toplumsal bir olayın psikolojik sonuçlarını ve batıl inancı birlikte başarı ile sentezlemiştir. Fakat şunu belirtmek gerekir kitap hacim olarak az olmasına rağmen oldukça fazla detay barındırır içerisinde bu okunduğu zaman her kesim tarafından verilmek istenen mesajının bütününün alınmasına engel olabilir. Ama genel anlamda oldukça başarılı bir eser.

Berci Kristin Çöp Masalları Soruları ve Cevapları

Berci Kristin Çöp Masalları Yorumları