Canan

Canan - Peyami Safa

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (6)	Editör (7)
Kitapevi (8)	Sosyal Medya

Canan Özet

Batılılaşma düşüncesinin cemiyet yaşantısı ve ahlakına fazlasıyla ve istenmeyen bir şekilde etkisinin görüldüğü karakterler hikayeye rengini vermiştir. Bir yanda eski erdemlerin bir nebze sızısını duyan Lami, öte tarafta ise zenginlik hırsı içinde olan Canan ve bu ikisini çevreleyen ihtiras ve aşk düğümleri.

Peyami Safa’nın Canan kitabında Aşk, evlilik, nefret ve aldatma üzerine yoğunlaşan ve sonunda sahteliğin ve ihtirasın yerini huzurun aldığı bu hikayede ahlaki değerlere cesur bir bakış açısı getirilerek incelenmiş.

Bedia, 5 yıllık evli olduğu kocası ile birlikte İstanbul’un dışında bir yalıda babasıyla beraber oturmakta olan genç bir kadındır. Makyajdan hoşlanmaz ve sade bir yasamı benimsemiştir. Her sabah eşiyle birlikte sutlu kahvelerini içip evlilikleriyle yaşıt olan güllerin basında saadet dolu günler geçirdiği esi Lami’nin 3 gündür yalıya dönmesini beklemekte fakat esinin bir turlu dönmeyişiyle ıstırap içinde kalmaktadır.

Memur olanı Lami'nin, Canan adında bir kızla iliksisi vardır. Bedia buna karsın kocasının hislerinin geçici olduğunu düşünerek son çare onun yanına, İstanbul’daki is yerine gider. Ancak esi 3 gündür daireye de uğramamaktadır. Lami'nin müdürü olan Şakir Bey ayni zamanda Bedia'nin ağabeyi Şemsettin’in de kayınbabasıdır. Kocasından bir haber alabilmek ümidiyle Şakir Bey'in yanına uğrar. Şakir Bey oldukça geniş bir adam olarak bilinen, yasına rağmen hovardalığı elden bırakmayan bir adamdır. Lami'nin durumundan da haberi bulunmaktadır. Üstelik Lami'nin kendisine tutulduğu Canan da Şakir Bey'in evlatlığıdır. Küçük yastan beri güzelliğiyle dikkatleri üstüne çeken Canan, bir Çerkeş kızı olup esir alınarak saraya satılmış, zengin olmak hırsında olan, güzelliğiyle kendine güveni tam olan bir genç kadındır. Bir sure sonra zengin bir aile olan Şakir Bey ve karisi Renknaz Hanım’ın yanına verilmiş, Binbaşı Kazım bey ile evliliğinin ardından Edirne'ye yerleşmiş ve bir sure sonra da kocasından boşanarak yine Şakir Beylerin yanına gelmiştir. Her zaman bakımlı ve âlimli, sanki düğüne gidecekmiş gibi daimi bir süs içinde olan Canan, pek çok erkeğin aklini da basından almaktadır.

Şakir Bey Bedia’ya bir takım öğütler vererek Lami'nin 2 gecedir kendisinde kaldığını söyler. Kocasını çok sıkmamasını, erkekler için bu takim çapkınlıkların doğal olduğunu, eğer erkeğinin kendisine dönmesini istiyorsa buna göz yummasını hatta onun da kocası gibi bir başkasıyla kocasını aldatmasını öğütler. Bedia şaşkınlık içinde ağabeyinin yanına gider. Ağabeyi Şemsettin, Şakir Bey'in kızı Perihan ile evlidir ve bu evliliğinden de Zerrin adında küçük bir kızı vardır. Şakir Beylerin konağında içgüveysi olarak yasamaktadır. Kalp rahatsızlığı yüzünden de sık hastalanıp yatağa düşmektedir. Bedia kocasıyla burada karsılaşır ve ondaki değişimi hemen fark eder. Zaten bir suredir evine karsı soğuk olan Lami iyiden iyiye değişmiştir. Yalıdan nefret ettiğini, oraya belki gelebileceğini söyler ve karısının karsısında Canan’ı savunur. Sinirleri gerilen Bedia yalıya döner. Lami Bedia'dan da nefret ettiğini düşünmekte ve ona biraz da acımaktadır. Zaten Bedia'dan boşanmak düşüncesindedir ama hem kendini hakli göstermek hem de Bedia'nin gururunu kırmamak adına boşanmayı onun istemesini sağlamaya çalışmaktadır. Bu münakasanın ardından Bedia ile ipleri koparır ve Canan’ın yanına koşup arada engel olmadığını bildirir. Canan ise yanıtını ertesi gün vereceğini söyler. Arkadaşı Selim'in yanına gelen Lami, gün içinde yasadıklarını arkadaşına anlatarak ondan bir akil ister. Selim arkadaşına Canan gibi bir kızla evlenmemesini ama Vedia’ya da sırf acıdığı için dönmemesini ister. Ancak Lami Canan olmadan yasayamayacağını söyler. Canan ile buluşacağı gün, bir arkadaşından Canan’ın zengin müsteşar Orhan Bey ile bir mücevher dükkânına girdiğini öğrenir. Ancak buna çok önem vermeden unutur. Orhan Bey'den, Şemsettin’in kayınbiraderi Faik'ten, arkadaşları Ali'den ve hatta Şemsettin’den dahi Canan’ı kıskanmaktadır zira hepsinin Canan'a karsı bir ilgisi bulunmaktadır.

Çok geçmeden Canan ile evlenen Lami Kalamış' ta oturmaya baslar. Ancak Canan bu evlilikten istediğini alamaz çünkü Lami Canan’ın isteklerini yerine getirecek kadar para kazanamıyordur. Bu yüzden sık sık şikâyetçi olmaktadır. Bu sebeple de pek çok erkekle iliksi kurmaya baslar. Lami'nin kulağına dedikodular gelse de bunları önemsemez. Bir gün Orhan Bey'in hanimi da bir mektupla Lami'nin yanına gelir ve Canan ile esi arasında bir ilişki olduğunu söyler. Ancak Canan Lami’yi masum olduğuna ikna eder.

Bir gün Canan’ın annesi olduğu iddia edilen yaşlı bir kadın evlerine gelir. Canan annesini kabul etmez ancak Lami kadına acıyarak onu evine alır. Annesi Canan’ı arkadaşları Ali ile uygunsuz bir şekilde görür ve durumu Lami’ye anlatır. Lami arkadaşı Selim ile Canan’ın da konuşmalarını duymuştur ve Selim de Canan ile olan ilişkisini itiraf etmiştir. Ayrıca baksa erkeklerle olan ilişkisini de anlatmıştır. Tüm bunlar üzerine Lami Canan’ın yanına giderek onu boğmaya çalışır ancak başaramaz. Canan’ın annesi boğuşmalar üzerine odaya girer ve o da Canan’ın sacından tutup karyola demirlerine çarptığı sırada odada bulunan dolap devrilerek Canan’ın üzerine düşer. Polise haber verildiğinde artik çok geçtir. Canan’ın kanlar içindeki cansız bedeni görünür. Lami içinde Canan'a karsı nefret duyduğu gibi üzülmüştür de. Canan’ın diğer âşıkları da onun ölümü üzerine büyük bir üzüntü yasarlar. O gece Lami İstanbul’da bulunan teyzesinin yanında kalır. Yaşananlar sonrasında Lami Bedia'nin yanına gitmeye karar verir. Yalı Lami'nin bıraktığı gibi değildir, eskimiştir. Bedia'nin babası hastalanmış, kardeşi Şemsettin ise ölmüştür. Lami, Bedia'nin ne düşündüğünü bilemediğinden konuşmaya cesaret edemese de Bedia ilk konuşan taraf olur ve eski eşiyle yeniden birleşerek eski saadet günlerine dönerler. Yasadığı o sahte hayat, cehennem hayatına dönmüştür ve bir zamanlar nefret ettiği yalı Lami için yeniden huzur ve sakinliğin beşiği olmuştur.

Yazan: Hamide Eken

Canan Soruları ve Cevapları

Canan Yorumları