Kitap dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Eski Zaman Beyleri adlı öyküyü anlatmaktadır. Bu bölümde köyde yaşayan Afanasiy isminde adam ile karısı Pulheriya İvanoviç hikayesini anlatmaktadır. Toprak sahibi olan aynı zamanda hiç çocukları olmayan bu yaşlı çiftin hüzünle dolu yaşam öyküsünü anlatmaktadır. Kitabın ikinci bölümü ise asıl romanı oluşturmaktadır. Taras Bulba eski bir subaydır. Hayatı savaşlarda geçmiştir. Taras Bulba’nın iki oğlu vardır. Kiev Akademisinden eğitim aldıktan sonra babalarının yanına yani eve dönerler. Ostap adındaki oğlu içki ve savaşa düşkün bir gençtir. Andrey ise daha ılıman bir karaktere sahiptir. Aşka önem veren romantik bir gençtir. Kazak yaşamını ve savaşmayı daha iyi öğrensinler diye oğullarını Zaporozhye Sich'e götürür. Onlara Kazak milletinin kendilerini Lehlerden, Tatarlardan, Musevilerden ve Türklerden her zaman korumalılar. Onları komutan gibi yetiştirmektedir. Türklere karşı savaş kararı alırlar. Fakat o sırada başka bir Kazak ordusu Polonyalılarla savaşmaktaydı. Kazak ordusu mağlup olunca Türklerle savaşmaktan vazgeçip Lehlerin üzerine yürüdüler. Ostap, Polonyalı bir kıza aşık olur.Hatta geceleri onun yatak odasına kadar tırmanıyordu. Atlarını uzun süre bozkırlarda sürdükten sonra köye geldiler. Büyük bir içki daveti sırasında Kazaklar liderlerini değiştirirler. Andrey Polonyalıların tarafında kalmaya karar verir. Babasına ve kardeşine ihanet eder. Polonyalılar ve Kazaklar arasında büyük bir savaş başlar. İki taraftan da birçok kişinin öldürüldüğü ağır bir savaş olur. Taras’ın en büyük oğlu cesur ve iyi bir savaşçı olduğu için şef olarak atanır. Taras Bulba oğlu Andrey’i savaş meydanında yaptığı ihanetten dolayı Ostap’ın gözünün önünde onu vurup öldürür. Savaşı Polonyalılar kazanır. Taras Bulba yaralanır. Ostap’ı da esir alırlar. Taras Bulba yarasını iyileştirmek için Zaporozhye Sich’e gider. İyileştikten sonra büyük oğlu Ostap’ı aramak için Varşova’ya götüren Yankel ile anlaşma yapar. Varşova’ya vardığında oğlu Ostap’ın da idam listesinde olduğunu öğrenir. Ostap’ta idam edildikten sonra Taras Bulba oğlunun intikamını almak için Polonyalılarla yine savaşır. Bulba sonunda yakalanır ve idama mahkum edilir. Böylelikle destansı anlatımıyla Taras Bulba romanı da biter. Kitap daha sonra Viy öyküsüyle devam etmektedir. Fantastik ve korku hikayesi olan bu bölümde halkın hayalinde yarattığı şeytani bir varlığı konu alır. Son bölümde ise İvan İvanoviç ile İvan Nikiforoviç’in nasıl tartıştıklarının öyküsü yer almaktadır. Bizlerin ne kadar gereksiz sebeplerden ötürü tartıştığımızı çok güzel şekilde anlatılmaktadır.
Değerlendirme
1835 yılında Nikolay Vasilyeviç GOGOL tarafından kaleme alınan bu eserde üç öykü ve bir romanı işlemektedir. Kitap ilk hikaye olan eski zaman beyleriyle başlamaktadır. Eski zaman beyleri adlı öyküde köyde yaşayan hiç çocuğu olmayan yaşlı bir çifti ele almaktadır. Kitap daha sonra Taras Bulba romanıyla devam etmektedir. Eski kazak askeri olan Taras Bulba ve oğullarının yaşamlarını ayrıca Ukrayna Kazaklarının savaşlarını ve zaferlerini destansı bir biçimde anlatılmaktadır. Daha sonra Viy adlı masalla devam etmektedir kitap. Bu bölümde Viy adı verilen bir yaratığı anlatmaktadır. Yazarın bu karakteri yarattığı düşünülen fantastik bölümü içeriyor. Son hikaye de ise İvan İvanoviç ile İvan Nikiforoviç’in nasıl tartıştıklarının öyküsünün yer aldığı bölümdür. Yazar Ukrayna’da toprak sahibi orta halli bir aileden gelmekte ve Kazak geleneklerini de eserine çok güzel yansıtmıştır. Herkesin mutlaka okuması gereken klasiklerden olduğunu düşünüyorum. Keyifli okumalar dilerim.