Bektaş Emmi, dağ yolunda giderken Maraz Ali adındaki genç delikanlıya rastlar. Delikanlı kendini eşkıyalık oyununa kaptırmıştır ve elindeki silahı ille de denemek ister. Bektaş Emmi, delikanlının büsbütün aklını oynattığını düşünür ve de korkar. Karanlık basmaya yakın Maraz Ali isimli fukarayı ikna eder ve onu evine yollar. Maraz Ali, Çerçi Süleyman’ın hizmetinde çalışmaktadır. Çerçi’nin evine vardığında eski eşkıyalardan Uzun İskender salonda oturmaktaydı. Sonradan, genel ev işletmekte olan Gavat İbrahim ve türlü türlü oyunların fikir babası Bilal Efendi de onlara katılır. Ev sahibi Çerçi Süleyman dükkândan eve geldikten sonra eğlence başladı başlamasına da Uzun İskender’in içini kemiren bir derdi vardır. Daha on dördündeki komşu köyün muhtarının kızı Gülbeniz’e kafayı takmıştır. Kızı kendine gelin etmeden rahat etmeyecekti de işte bu sebeplerle Bilal Efendi’nin oyunlarından medet umdu. Bilal Efendi, kızı istemiş de türlü laf oyunları etmiş, kızın babasını yine de ikna edememiştir. Çareyi Dede Kasım’a okunmuş muska yaptırmakta bulan Uzun İskender, kızın gönlünü böyle çelebilmeyi ummuştur. Bir gün kızın babası Arif Ağa ve Uzun İskender köy kahvehanesinde karşılaşır ve aralarında laf dalaşı başlar. Laf dalaşının sonu itiş kakışla biter. Arif Ağa’nın söylediklerini yediremeyen Uzun İskender kızı kaçırıp kendine eş yapmaya ant içer. Başlarlar Çerçi Süleyman ile plan kurmaya. Çerçi Süleyman’ın aklına göre Dede Kasım’da para çoktur. Uzun İskender aynı gece hem kızı kaçıracak hem de Dede Kasım’ın paralarına konacaktır. Çerçi Süleyman, Uzun İskender’in yanına bir de Maraz Ali’yi vermiştir. Kendisi plana dâhil olmayacak kızın kasabasına yaklaşıldığı sırada onlara binek hayvan sağlayacaktır. Plan buraya kadar tamamdı, tamam olmasına ama Uzun İskender, yanına eski eşkıyalık günlerinden arkadaşları Kuru Zeynel ve Katır Adil’i almaya karar verir. Plan gecesi Maraz Ali ile birlikte Kuru Zeynel ve Katır Adil’in köyüne doğru yola çıkarlar. Maraz Ali, plana dâhil olmaktan çok memnundur. Hem çok heves ettiği eşkıyalık serüvenine katılmıştır; hem de hünerlerini ağalarına göstereceği için çok mutludur. Zeynel ile Adil’in köyüne vardıklarında Zeynel’in kapısını çalmışlardı. Zeynel, acınacak halde bir yaşam sürmektedir. Fakirlik tutmuştu yakalarını. Uzun İskender, Zeynel’e; “kız kaçırma planı olduğunu ve kızın gönüllü olduğunu her şeyin çok kolay olacağını” söyler. Zeynel’e beş lira verir ve “bu gece için oğlak ile şarap almasını, üstünü de harçlık etmesini” söyler. Aylar sonra ev ahalisinin boğazından et geçeceği için İskender Ağa’ya minnet duyar ve İskender Ağa’nın yanında gitmeye karar verir. Sıra Katır Adil’i çağırmaya kalır. Zeynel’e kapıyı Adil’in karısı Elif açar. Zeynel, Adil’e planı anlattı ve onları evlerine çağırır. Katır Adil, ilk başta razı olmasa da karısının ısrarı üzerine plana katılır. Bir güzel yiyip içerler, oyun oynarlar, güç toplarlar. Sonunda düşerler kızın köyü olan Sungurlu’ya doğru yola. Karanlıkta gide gide Dede Kasım’ın köyüne varırlar. Tabi diğerlerinin Dede Kasım’ın soyulacağından haberi yoktur. Dede Kasım, bizim dörtlüyü içeri aldırır ve karısına da yemek hazırlamasını emreder. Tam bu sırada İskender, Dede’nin boğazına bıçağı dayar ve para ister. Herkes şaşıp kalmıştır fakat parayı duyunca kimse “gık” diyemez. Dede ilk başta oyun etmeye kalksa da İskender, Dede’de daha fazlası olduğunu biliyordur. İçeri giren kadın bağırmaya çağırmaya başlasa da faydası yoktur. Can korkusundan bayılıverir. Dede’nin söylediği yerden paraları alırlar. Tam da tahmin ettiği gibi çok fazla para vardır. Üstelik sandıklardan ipekten, en pahalılarından üst başlar çıkar. Katır Adil, en iyilerini seçip bir çuvala doldurur. Bir torba dolusu gümüş mecidiyeler, dört bin civarında para ve bir yığın üst başla dedenin evinden ayrılırlar. İskender, Dede’nin korkudan onları ihbar edemeyeceğinden o kadar emindir ki hiç korkusu yoktur. Kasım Dede’nin evinde iken yağmurun başladığının farkına varmayan ve çıkınca da bir süre adrenalinden fark edemeyen dörtlü kemiklerine kadar ıslanınca yağmurun farkına varmıştır. Dağın tepesini bata çıka çıkmışlardır. Katır Adil’e sırtındaki çuval büyük zorluk yaşatmaktadır. Arkadaşlarının ısrarlarına rağmen Katır Adil, çuvalı yine de bırakmamakta kararlıdır. Gecenin karanlığında ortalığı sel götürmektedir. Dereden karşıya geçmelerine imkân yoktur. Çareyi bir kaya dibine siperlenmekte bulurlar. Katır Adil’in çuvalından birkaç parça yakar, çalı çırpı bulurlar. Ateşin başında ısınıp kurumaya çalışırlar. Adil ile Maraz Ali, uykuya daldığı sırada İskender, Zeynel’e planı Çerçiyle nasıl kurduğunu baştan sona anlatır. Zeynel, uyanık adamdır ki; bu işte bir plan olduğunu, Uzun İskender’e kandırıldığını söyler. Uzun İskender’in içine bir kurt düşse de belli etmez ve yüreğini ferah tutmaya çalışır. Sabaha kadar uyumaz. Sabah olduğunda herkesi uyandırır ve yola devam etmeye karar verirler. Etrafa bakındıklarında bir ateşin daha yakılı olduğunu görüp işkillenirler. Tepeye doğru yola koyulduklarında arkalarında gözcü köylüleri fark ederler. İşte o zaman Dede’nin şikâyet ettiklerini anlarlar. Bütün Alevi halkı, Dede’nin hatırına bunların peşine düşmüştür. Muhtar, Uzun İskender’e seslenir; “etraflarının sarılı olduğunu, herkesin silahlandığını, teslim olmalarını” söyler. İskender, arkadaşlarına yukarıda Çerçi Ağanın hayvanlarının beklediğini buradan kaçabileceklerini söyler. Biraz daha tırmanırlar fakat başlarına yağmur gibi kurşun yağar ve ortada hayvan falan yoktur. Muhtar yanlarında Maraz Ali, olduğunu görünce; “Maraz Ali’nin arandığını Çerçi Ağa’sının hayvanını ve silahını çaldığını” söyler. İşte bu sözlerden sonra tuzağa düşürüldüklerini anlarlar. Hem de kızın babası Arif ve Çerçi Süleyman birlik etmişlerdir. Kaçışları olmadığını anlayan İskender, muhtarın teklif ettiği uzlaşmayı kabul eder. Silahını atıp muhtarın yanına gider. Maraz Ali, bu durumu hiç beğenmez, kalıp savaşmayı ister. Yarım saatlik bir sürenin ardından muhtar geriye döner ve İskender’in teslim olduğunu söyler. Zeynel, İskender’i görmeden inanmayacağını söyler. Başlarlar çatışmaya derken Katır Adil bacağından vurulur ve kurşun atardamarı kesmiş olmalı ki oracıkta can verir. Kuru Zeynel, başçavuşun geldiğini görünce aralarındaki hukuka güvenerek silahını atar ve Adil’in yanına koşar. Başçavuş, Zeynel’i yanına çağırır ve Maraz Ali’nin de teslim olmasını ister. Maraz Ali yanaşmaz ve gerçek bir eşkıya gibi savaşmaya kararlıdır. “Elindeki tabancanın işe yaramaz bir alet olduğunu” söyleyen Zeynel’in sözüne güvenirler. Başçavuşun askerlerinden biri Maraz Ali’ye doğru yürür. Tam o sırada Maraz Ali, silahını ateşler ve askeri başından vurur. Bir de bakar ki silahı gerçekten işe yaramazdır, silah elinde patlamıştır. Maraz Ali’de yakalanır. Ertesi gün kahvede geceki felaketten konuşulur. Bir de eşkıyaların ettiklerinden. Eşkıyalar bir güzel dayak yemişler ve tutuklanmışlardır. Gece vakti köy meydanında birbirlerine zincirli bir halde getirilen eşkıyalar köy halkının gözü önünde tanınmayacak halde hapse götürülür. Herkes aynı şeyi düşünür; Maraz Ali isimli 16 yaşındaki genç delikanlının hapisteyken başına gelecekleri…
DEĞERLENDİRME
Rahmet Yolları Kesti kitabının arka kapağında da belirtildiği gibi uzun yıllar Türk Edebiyatında kendine geniş yer bulmuş “eşkıyalık” konusuna Kemal Tahir, bambaşka bir açıdan bakmıştır. Halkın gözünde hayranlık uyandıran eşkıyalık olgusu ve gıpta edilen eşkıyalık hayatının hiç de güzel olmadığını gayet realist bir açıdan yazmıştır Kemal Tahir. Cumhuriyet’in ilk kurulduğu yıllarda Çorum’un kasabalarında geçen olay üzerinden eşkıyalık olgusu ele alınmıştır. Kemal Tahir, romanında halkın yaşamında önemli yer tutan kişilerin aslında çirkin ve kötü yüzlerini ortaya dökmüştür. Öyle ki kitapta bir tane iyi adam yoktur. Herkes birbirinin arkasından iş çevirmekte ve plan kurmaktadır. Kemal Tahir’in tarzı dikkate alındığında ise çok da abes durmayan bir karakter listesi olmuş. Örneğin; eski eşkıyalardan Uzun İskender, elli yaşlarında olmasına rağmen on dört yaşındaki kıza göz koymuş, Kuru Zeynel ile Katır Adil Alevi halkı için önemli bir yeri olan dedenin parasına göz dikmiştir. Ayrıca, karılarına oldukça kötü davranmakta ve şiddet uygulamaktadırlar. Dede Kasım ise halk büyük yoksulluklar içinde iken genç karısı ile varlık içinde yüzmekte ayrıca kızları, adamlara alabilmek için muska işleriyle uğraşmaktadır. Maraz Ali ise bana göre eşkıyalık heveslisi halkın vücut bulmuş halidir. Eşkıyalığa büyük hayranlık duymaktadır. Yüreklidir de fakat bu yüreklilik onun başına büyük iş açmıştır. Rahmet Yolları Kesti kitabının sonunda hapishaneyi boylamıştır ve kitap genelinde de belirtildiği gibi onu hapishanede kötü olaylar beklemektedir.
Kitabın adından da anlaşıldığı gibi olayın yaşandığı uzun ve felaketli kış gecesinde öyle bir yağmur yağmıştır ki eşkıyalarımız değil kızın kasabasına ulaşmak düze inemeden yakalanmışlardır. Ayrıca öbür ki gün köy kahvehanesinde eşkıyaların ettikleri ilk olarak abartılı bir şekilde yayılmıştır. Bu da halkın gözünde eşkıyaların ne kadar büyütüldüğünün bir göstergesidir. Oysaki eşkıya bozuntuları anca yataktaki Dede Kasım’ı soymuş ve korkudan teslim olmuşlardır.
Rahmet Yolları Kesti romanının anlatımına gelirsek, kitap benim için başında ve sonunda gayet akıcıydı fakat ortalara doğru akıcılığını kaybetti. Olaylar fazla yavaş ilerledi bu da kitaba durağanlık kattı. Neyse ki sonlara doğru kitap başta ki ivmesini tekrar kazandı. Genel olarak okuması keyifli bir kitaptı. Eşkıyalık konusunu seven ve bir de realist bir açıdan bakmak isteyen okuyuculara tavsiye edebileceğim Kemal Tahir eseridir.
ilk kez kemal tahirin bir kitabını okudum oldukça etkileyici bir kitaptı diğer kitaplarını da merak ediyorum
07-11-2017 17:36
teşekürler çok ihtiyacım vardı
25-12-2017 17:58
kemal tahirin bütün kitapları çok güzel
12-01-2018 02:40
çok başarılı bir değerlendirme olmuş tebrikler
21-01-2018 23:48
çok güzel bir kitap kemal tahirin daha önce yorgun savaşçı, devlet ana ve esir şehrin insanları kitaplarını da okumuştum onlar kadar güzel değil ama yine de iyinin bir tık üzerinde bir kitap
19-12-2019 23:50
kahramanları hakkında detaylı bilgi verebilir misiniz
22-01-2020 23:12
bize sadece kitabın konusu ve karakterleri gerekiyor özet heryerde var o yüzden sanırım özetin yanında bunları istiyorlar sitenize ekleseniz iyi olur
15-03-2022 17:08
kısa özet yazsanız çok uzun özetin özetini çıkartmak zorunda kalıyoruz