Kitab-ül Hiyel

Kitab-ül Hiyel - İhsan Oktay Anar

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (5.7)	Editör (9)
Kitapevi (9.9)	Sosyal Medya

Kitab-ül Hiyel Özet

İhsan Oktay Anar’ın ikinci romanı olan Kitab-ül Hiyel, hiyel yani başka bir ifade ile mekanik işine merak salan ve bu uğurda yaşamlarını devam ettiren üç kişinin hikâyesinin anlatıldığı birbiri ile bağlantılı üç bölümden oluşur. Anar, bu bölümlerde tarihsel altyapıyı zengin hayal gücü ile geliştirmiş ve eserini sıradan bir tarihî roman olmaktan çıkarıp nadide bir konuma getirmiştir. Hikâyelerin merkezinde yer alan şahıslar Yafes Çelebi, Kara Calud ve Üzeyir Bey’dir. Yafes Çelebi zincirleme hikâyelerin ilk ve belki de merkez ismidir. Onda filizlenen hiyel hayalleri Kara Calud ve Üzeyir Bey’de serpilip gelişmeye devam eder. Kara Calud, henüz küçük yaşlarda kendisine yardımcı olması için Yafes Çelebi tarafından köle pazarından satın alınan ve Yafes Çelebi öldükten sonra ondan devraldığı hiyel işini devam ettiren kişidir. Üzeyir Bey ise kimsesiz olduğu için bekçiler tarafından zorla Sanayi mektebine alınan ve kısa sürede ön plana çıktığı için arkadaşları tarafından pek sevilmeyip Kara Calud tarafından evlatlık alınan ve Yafes Çelebi’den kalan evde Kara Calud tarafından kurmaca bir eğitimle sekiz yıl eğitilen kişidir. Anar, bu üç hikâyeye Dede Korkut hikâyelerinde olduğu gibi eposlara mahsus özellikler yüklemiştir. Yafes Çelebi, Kara Calud ve Üzeyir Bey’in hikâyeleri adeta Dede Korkut’un Dresden nüshasında geçen on iki hikâye gibi kendi içlerinde bağımsız bir kurguya sahip olduğu gibi toplamda da bir bütünlük arz eden ve gücünü belki de bu yapısından alan bir görünüme sahiptir. Kitabın özeti hikâye kahramanlarının hayatının da özeti olduğu için aşağıda kahramanların serencamı verilecektir.

Yafes Çelebi

Çerçeve şeklinde kurgulanan üç öykünün merkezindeki kişidir. Küçükken bir kılıç ustasının yanında işe başlar. Kısa sürede maharetini kanıtlar ve şeyhten esnaflık kuşağı alır. Ancak kısa bir sürede gösterdiği başarı ve yaptığı farklı kılıçlar nedeni ile civar esnafın tepkisini çekmiş ve esnafın baskısı yüzünden bu işi bırakmak zorunda kalmıştır. Mühendislik okuluna giden Çelebi, orda bir Frenk ustadan hiyel ilmini öğrenir ve kainatın sırrının tabiatta gizli olduğu kanısına vararak mekanik ile ilgilenmeye başlar. Kısa bir süre sonra bu ilgi iktidar hırsı olarak görülmeye başlanır. Tabiate hükmetmeye çalışır ve bir gün yapacağı yok edici bir silah ile kendisini padişaha göstermeye çalışır. En son yaptığı denizaltı ile bu hayalini gerçekleştirmeye yaklaşır ancak bu mümkün olmaz. Gençken sarhoş olmadan daha çok içki içmek için dövme yaptırır. Ancak Vaka-yı Hayriyye denilen ve yeniçeri ocağının kaldırıldığı olayda kolunda dövme olmasından dolayı yeniçeri sanılmış ve öldürülmüştür.

Kara Calud

Yafes Çelebi’nin on dört yaşında iken köle pazarından satın aldığı Kara Calud, fiziğinden güç alan ve özellikle cinsel anlamdaki gücü ile tahakküm hayalleri kuran bir kişidir. Sırf birçok çocuk yapmak için dokuz kadın ile evlenir ve sürekli çok çocuk yapıp iktidar sahibi olmayı hedefler. Ancak yetmiş yedi ölü çocuk doğurur eşleri. O da doğanın kendisinden intikam almaya çalıştığını düşünür ve devr-i daim makinesi yapıp doğaya savaş açmayı düşünür. Ancak şiddet eğilimi ve iktidar hırsı onun öldürülme ile sonuçlanan sonunu hazırlar.

Üzeyir Bey

Kara Calud’un yanında küçük yaşlardan beri bulunan ve onun yarattığı kurmaca dünyada bir süre yaşayan Üzeyir Bey bir süre sonra Kara Calud’un etkisinden çıkar ve iç dünyasına yönelerek huzura kavuşur. Kara Calud tarafından sürekli yılanla korkutulan Üzeyir Bey o yılanın aslında insanın kibri olduğunu fark eder.

Kitab-ül Hiyel, arka kapağında da belirtildiği gibi “okuyanların okumayanlara kolay anlatamayacağı, hayal gücünün sınırsızlığını gösteren çizimleriye” bir İhsan Oktay Anar şaheseri.

Yazan: Şahin Yıldız

Kitab-ül Hiyel Soruları ve Cevapları

Kitab-ül Hiyel Yorumları