Maksim Gorki sefillik ve açlıkla birlikte; hayatta anne ve babadan başka kurduğu çocuk gruplarıyla aile kavramını yeniden kurguladığı, sokağın içinden dünyasını okurlarına sunuyor. Çocukluğum Maksim Gorki’nin güçlü tasvirlerini ve yaşadığı alt sınıfın sert dünyasını bütün canlılığıyla gözler önüne seriyor.
Maksim Gorki’nin Çocukluğum adlı eserini okurken Maksim Gorki yazarken neyi düşünmüştür? Sorusunu sorduğumda yazarın geçmişiyle hesaplaşması veya yaşamı boyunca tatmadığı adalet duygusu açlığından başka bir şey olamaz demiştim. Okuduğum da ise kitabın büyük bir kısmı yaşadığı çocukluğundan çok yaşamadığı çocukluğu olduğunu gördüm.
Babasının yokluğunda baba sevgisi… Dedesinin dayakları altında anneanne sevgisi… Ezilmiş alt sınıfın oynadığı küfür ve oyunla karışık; sonunda herkesin o ayaklar altında ki yaşamına döndüğü hurdacılık hikayeleri… Anneannesinden dinlediği Gorki’nin yazın hayatını değiştirecek peri masalları…
Kitabın kurgusu Gorki’nin anlatımıyla bir bal peteğini andırır. Gorki hayatın acı ve tatlı yanlarından hep almıştır. Ama onun hikayesi yetim olarak başlar öksüz olarak devam eder. Onun tatları genellikle de acıdır. Gorki’ye göre hayatın bu korkulan yanı ezilen ve sokaklarda yaşayan insanlar için bir tür eğlence ve yaşamda kalma güdüsüdür.
Maksim Gorki’nin dede ve ananesinin yanına yerleşmesiyle başlayan kitap dayıları, sokaktaki insanlar ve komşuları içerisinde küçük bir çocuğun yaşamında ki gibidir. Tek farkıysa Gorki’yi çevreleyen ölümlerin ve üvey babanın hayatına girmesiyle Gorki’nin yaşamı daha da zorlaşmaya başlayacaktır.
Dedesinin ev taşınma olayı, yaşadıkları yangın; kitabın pek çok kırılma noktasını oluşturur. Aslında bir anı kitabı olarak değerlendirilen Çocukluğum Gorki’yi ustalaştıracak pek çok önemli anların kendisi için birebir tasviridir.
Kitapta bolca geçen sefalet ve ölüm çizgisinde Gorki’nin çocukluğunda farklı dönemlerde çevresinde ki insanların inançları da yeterince yer bulmuştur. Gorki’nin Dede’sinin sürekli kendisini cezalandırdığını söyleyerek anlattığı ‘’kuvvetli ve gaddar’’ Tanrı ile Anane ’sinin ‘’vicdanlı ve bağışlayıcı’’ Tanrı’sı ile sürekli yarışmaktadır. Gorki’nin sefalet ve dilencilik, hurdacılık, hırsızlık arasında geçen yazgısını Gorki değiştirebilecek midir?
Yıllar sonra karşılaştığı Baba figürüyle Üvey Baba farklı şeyler midir? Yoksa peri masalları anlatan ananesinin anlattığı gözü pek Maksim’in hayali yerine dedesinin kızını yüksek mertebeli insanlarla evlendirebilme hayali gerçekleşecek midir? Maksim Gorki bütün yaşamını etkileyecek bu dönemlerle ilgili soruları kendi ağzından ‘’Çocukluğum’’ kitabında yanıtlıyor.
Maksim Gorki ve Çocukluğum kitabında bir karakterden bahsetmek gerektiğini düşünüyorum. Kitabın pek çok bölümü alt gelir grubundan ilginç yaşantılara yer verilse de bir çocuğun penceresinden baktığımızda ölüme alışmanın ciddiyeti olayları devleştiriyor.
Gorki hurdacılığı hırsızlığa dönüştürünce bekçiye fark ettirmeden keresteleri on kapiğe çalmanın iyi bir iş olduğunu düşünür. Kendisine birde çete kurarlar. Karakterlerimizden biri de bu çetenin içerisindedir.
‘’… iri iri gözleri olan, kemik yapılı, gürültücü öksüz Kostroma… Daha sonra bu çocuk, on üç yaşındayken bir çift kumru çaldığı için gönderildiği ıslahevinde kendini astı.’’(Sy. 270) Bu karakterin gözü karalığı ve fuarın kendilerini doyurmak için keresteleri çalmanın doğru olduğunu kabul eden kesimin hırsızlığı suç kesiminden çıkarmasını Maksim Gorki’nin güçlü kaleminin beslendiği gücü başarıyla göstermektedir. Ezilen ve akşam ısınmak için kendisini suçun içine atmaktan çekinmeyen bir kesim…
Gorki bu kitabında babasının ölümünden sonrasını ve yaşadıklarını bütün gerçekçiliğiyle paylaşıyor. Bu acınası yaşamın küçük bir çocuğun bedeninde çok fazla kana bulanarak anlatılması ürperterek okunacak bir kitap olmasını sağlıyor. Ama daha da vahimi bu yaşamların sayısının az olmaması… Son söz Maksim Gorki’den:
‘’Geçmişi yeniden canlandırmaya çalışırken, bütün bunların gerçekten de olup bittiğine inanmak, bana bile zor geliyor. Öyle canavarlıklarla doluydu ki o yaşam, bunların büyük bölümünü hiç olmamış varsaymak ya da üstüne bir perde çekmek isterdim.’’(Sy.20)
Yazan: Şeyhzade Bilgin
Çocukluğum Soruları ve Cevapları
Çocukluğum kimin eseri?
Maksim Gorki
Çocukluğum türü nedir?
Yabancı Romanlar, Biyografi
Çocukluğum kaç sayfa?
282
Çocukluğum Yorumları
maksim gorki hayranıyım kitapları çok güzel konuları mükemmel derliyor bu kitabını da okudum güzel derlenmiş
05-11-2016 19:31
okuduğum en sıkıcı kitaplardan bir tanesi
11-11-2016 20:31
bu tarz yazarın kendini anlattığı kitapları sevmiyorum tarafsız olmuyor tarafsız olduğunu kanıtlamak için araya birşeyler sokuşturmalarına gıcık oluyorum
24-11-2016 22:38
arkadaşlar maksim gorki çocukluğum kitabı ile kendini mi anlatmış kitabı okuyamadım böyle bir soru var cevaplarsanız sevinirim teşekkürler şimdiden
27-11-2019 16:16
maksim gorki çocukluğum kitabında kendisinimi anlatıyor yoksa tamamen kurgusal mı?
06-04-2022 16:57
adamın çocukluğu pekte iyi geçmemiş yazar olmasında bunun etkisi mi var
04-01-2023 20:19
harika bir eser gorki kitabı kötü olmaz
14-09-2023 22:16
adam kendini anlatmış böyle kitap olmaz tarafsız bir bakış açısı yok