Günümüz gençleri tarafından ismi duyulduğunda biraz çekinerek bakılan ve kitabını okuyan birisi görüldüğü zaman; "aaa çok ağır değil mi o?" soruları ile karşılanan yazarlardan biridir Namık Kemal. Bu gerekse bir Tanzimat aydını oluşundan gerekse betimlemesi bol anlatımından kaynaklanır. Hem saygı duyulan hem de biraz okumaya alışık olmadığımız bir yazar olan Namık Kemal'in kaleme aldığı Cezmi: Tarihimizin ilk tarihi romanıdır. Aynı zamanda usta yazar Namık Kemal "İntibah" gibi daha birçok önemli eser kaleme almış, ardında bize büyük bir miras bırakarak 2 Aralık 1888 yılında Sakız adasında hayata gözlerini yummuştur.
Bugün 11. Sınıf edebiyat müfredatı içirişinde de öğretildiği gibi, Namık Kemal'in bu romanı da diğer Tanzimat dönemi romanları gibi teknik açıdan kusurludur. Bu kusurlara örnek vermek gerekirse; usta yazar bazı yerlerde anlatımını bozarak "biz" ifadelerine yer vermiştir. Bu ifadelerle yer yer kitabın içinde ki Türk ordusunu, bazen tüm Türk milletini, bazen de kendisini belirtmiştir. Teknik açıdan bir diğer kusur ise cümlelerin oldukça uzun ve dolambaçlı olmasıdır. Ve yine batı baz alınarak düşünüldüğünde, kitabın içerisinde çok fazla bilgi direk olarak verilmiştir ve bu da bir kusur sayılabilir. Kitabın ilk yirmi sayfasını aşkın kısmında bilgi verilmiştir. Ve bu okuyucuya kitabın bir kurgusunun olmadığını düşündürebilecek kadar yoğundur. Ancak bu kitabı dönemine göre değerlendirdiğimizde, mükemmellik eşiğini yakaladığını söyleyebiliriz. Yazarın dili, betimlemeleri, anlatımı ve konuya hakimeyeti oldukça yoğun ve etkili.
Türk edebiyatının ilk tarihi romanı 16. Yüzyılda geçiyor. Ana kahraman kitaba da ismini veren Cezmi. Ancak birkaç bölüm Cezmi'nin pek ismini duymuyor, daha çok onun yaşadığı dönem olan 16. Yüzyıl hakkında bilgiler ediniyoruz. Osmanlı ve İran arasında alevlenen savaşa şahit oluyoruz. Ardından Cezmi karşımıza; bir tımarlı sipahi ve şair olarak çıkıyor.
Günün birinde Cezmi, Sokullu Mehmet Paşanın evine gidiyor ve orada cirit atıyor. Eş zamanlı olarak Sokullu Mehmet Paşaya gelmiş olan Ferhat Ağa, Cezmi'nin karşısına çıkar. İkisi bir cirit atarlar. Cezmi'nin cirit atmadaki başarısı paşanın oldukça hoşuna gider ve bir nevi Cezmi'ye saray yolu açılmış olur. Ancak Cezmi'nin hedefi ve isteği saray değil, İran savaşıdır. Cezmi gerçek bir asker olarak İran savaşına katılmak için Ferhat Paşadan bir referans mektubu ister. Ferhat Paşa oğlu gibi görmeye başladığı Cezmi'yi savaşa göndermek istemese de referans mektubunu yazar. Böylece Cezmi savaşa katılır.
Cezmi savaş meydanında birçok başarıya imza atarak, askerliğini kanıtlama çabası içerinde düşmana korku salan bir yıldırım gibidir. Türk ordusuyla İran ordusu her karşılaştığında Türklerin sayısı İranlılara göre daha azdır. Bazen yenilir, bazen yenerler. Bu açıdan bakıldığında kitapta realizm unsurları da görülür. Türklere yardım için gelen Tatar ordusunun başında ki Adil Giray'a da kendini sevdirmeyi başaran Cezmi, kısa sürede hediyelere boğulmuştur. Kitabın genel kurgusu Cezmi'nin kah kazanmayı, kah kaybetmeyi öğrenmesi üzerine kuruludur. Cezmi'nin aşkına, savaşına şahit olur, aynı zamanda tarihi de öğreniriz.
İçinde bolca Osmanlı Türkçesiyle yazılmış beyitler barındırsa dahi, o zihinde çizilen ve korkulan "eski kitap" havasının olmadığı, okunmamasının kayıp olduğu eserlerden birisi. İşin tekniğinde kusurlar olsa da, tek bir cümleyle anlatılmak istenilen şeyin verilebiliyor oluşu, yazarın kaleminin gücünden.
Genelde kitapları bir iki gün içerisinde okuyup, bitiren bir kesim vardır -ki şahsım da bunların içerisindedir.- Ancak bu kitap bir iki günden ziyade bir iki haftaya yayılması ve yavaş yavaş okunması gereken bir kitap. Çünkü etkisini yavaş yavaş gösteriyor. Ancak kitap okumaya yeni başlayanlar için, pekte uygun olmayabilir.
Yazan: Senagül YILDIZ
Cezmi Soruları ve Cevapları
Cezmi kimin eseri?
Namık Kemal
Cezmi türü nedir?
Yerli Romanlar
Cezmi kaç sayfa?
232
Cezmi Yorumları
mükemmel bir namık kemal kitabı kusursuz yazılmış
20-04-2017 20:41
harika bir roman konusu çok güzeldi
26-05-2017 20:19
biz cezmi kitap özeti dedik siz kitabı yazmışsınız bu kadar detaylı ve uzun yazmaya gerek yoktu
25-05-2019 17:51
roman özeti güzel olmuş 100 aldım sayenizde yazana teşekkürü borç bilirim