Kitap Türü:TarihiOrjinal Adı:On the Origin of SpeciesÇeviren:Ergi Deniz Özsoy
Puan Tablosu
Türlerin Kökeni Özet
Darwin, eserinin ilk bölümünde evcilleştirme etkisi altındaki varyasyona değinmektedir. Bu bölümde anlatılan evcilleştirme adı altında insan eliyle türlerin çeşitli yöntem ve yollarla değişmelerini ve farklı çaprazlama yöntemleriyle de yeni varyetelerin ortaya çıkmasını anlatmaktadır. Örnek olarak da güvercinleri detaylı olarak incelemiştir. Doğal seçilim kavramına bu bölümde giriş yapan Darwin insanların bile evcilleştireceği türleri seçerken yaşam koşullarını, dayanıklılıklarını ve hayatlarını sürdürme imkanı daha fazla olanların seçildiğini ifade etmiştir.
Bütün değişim nedenleri göz önüne alındığında ister yöntemli ve çabuk, isterse bilinçsiz, yavaş ancak daha verimli bir şekilde uygulanmış olsun, seçilimin birikimli etkisinin başlıca yönlendirici güç olduğunu belirtmektedir.
Kitabın ikinci kısmında birinci kısımda anlatılan insan eliyle gerçekleşen değişimin dışına çıkarak kendiliğinden gerçekleşen değişim kavramına odaklanılır. Kitapta sık sık "varyete" kavramı kullanılır ve bu kavram Darwin tarafından “aralarında oldukça küçük farklar olan iki form (yakın biçimde ilişkilendirilemiyorsa) genellikle varyete olarak kabul edilir” şeklinde ifade edilmiştir. Yazılanları anlayabilmek için bu kavramı bilmek önemlidir.
Doğal seçilime de değinip büyük cinslerin en çok serpilen ve baskınlık gösteren çeşitli varyeteleri olduğuna değinilmiş ve bu varyetelerin yeni ve farklı türlere dönüşeceğini ifade etmiştir. Bu büyük cinsler küçük cinslere parçalanacak ve evrendeki yaşam formları birbirleriyle alt üst ilişkileriyle bağlantılı gruplar haline geldiğini belirtmektedir.
Üçüncü bölümde doğadaki savaşın sürekli olduğuna zaman zaman mevsimsel, dönemsel kırılmalar yaşandığına ve sonuç olarak en güçlünün, en mutlunun, en sağlıklının hayatta kaldığına değinmiştir. Burada güçten kastedilen fiziksel güç değildir; “uyum gücü”dür. Burada doğal seçilimin kurallarına büsbütün giriş yapar. Ayrıca bu durumu dayanaklandırmak için de sık sık örneklere yer vermiştir.
Dördüncü bölüm “doğal seçilim yani en uyumlu olanın hayatta kalması” şeklinde başlıklandırılmıştır. Anlaşılacağı üzere doğal seçilim kavramının iyice derinleştirildiğini söyleyebiliriz. Bu kısımda ağaç üzerinden bir metafor geliştirerek doğal seçilimi somutlaştırmıştır. Büyük bir ağacın yeşil ve tomurcuklanan dalcıklarının türleri, önceki yıllarda oluşmuş olanların da yok olmuş türlerin uzun ardışıklığını temsil ettiğini belirtmiş. Ağaç yalnızca bir çalıyken gelişen dalcıkların yalnızca bir kaçı büyük dal haline gelebilmiştir. Ağacın ilk büyümesinden bu yana çürüyüp düşen dallar ise şu an yaşayan hiçbir üyesi bulunmayan ve yalnızca fosil olarak bildiğimiz tüm takım, aile ve cinsleri simgeleyebilir, şeklinde metoforunu açıklamıştır.
Beşinci bölüme değişkenliğin yasalarına değinmiştir. Burada türlerin değişiminden organların değişimine pek çok konuya değinmiştir. Bir değişim bir varlığın çok az işine yarıyorsa ne oranda doğal seçilimin biriktirici etkisine ne oranda da yaşam koşullarının kati etkisine başvuracağımızı bilemeyeceğimizi ve değişimin yasalarına ilişkin bilgisizliğimizin derin olduğuna değinmektedir.
Teorinin Sorunlu Tarafları isimli bölümde Darwin şu yüzyılda bile hala oturdukları yerden eleştiride bulunan pek çok kişiye ve zihniyete cevap vermektedir. Darwin, kuramının yüzde yüz doğru olduğunu savunmaz her zaman geliştirilmeye açık olduğunu iddia eder ve bunu yine meslektaşları olan bilim insanlarından bekler.
Doğal Seçim Teorsine yapılan çeşitli itirazlar bölümünde görüşlerine yapılan çeşitli itirazlar üzerinde durmuş ve bazı konulara daha fazla açıklama getirmiştir. Elbette hepsine yer vermediğini çünkü eleştirilerin büyük bir bölümünün meseleyi anlama gayretinden uzak olduğunu ifade etmiştir. Örneğin ünlü Alman doğa bilgini teoriye bütün türlerin kusurlu olması gibi bir eleştiri getirmiştir fakat Darwin kesinlikle böyle demediğini ve organik varlıkların içinde bulundurdu koşullara göre yeterince mükemmel olmadığını ifade ettiğini belirtmiştir.
Sekizinci bölümde evcil hayvanların zihinsel niteliklerinin değişkenlik gösterdiğini ve bu değişkenliklerin de kalıtıldığını göstermiştir. Bazı içgüdülerin de doğal seçilimin tüm organik varlıkları ileriye götüren genel yasanın küçük sonuçları olduğunu ifade etmektedir.
Melezleşme bölümünde Darwin kısırlık, çaprazlama vb. konularda doğru bilinen yanlışlara değinip karşı tezlerini sunuyor fakat ilk çaprazların ve melezlerin kısırlığının kesin sebebine dair bilinmezliği de sık sık vurguluyor.
Jeolojik kaydın eksikliği üzerine isimli bölümde teorinin karşısına konabilecek en net ve ciddi itirazın çalışmlaarın ara formlarda ve zaman içinde sayısız varyetenin varlığını işaret ederken neden bunlara ulaşılmadığı konusunu jeolojik kaydın eksikliği ile açıklamaktadır. Fakat bu eksikliğin teorisi için bir eksi anlamına gelmediğini tam aksine bu alanda çalışmalar yapılıp veriler elde edildikçe kuramının daha da güçleneceğini ifade etmiştir.
Organik varlıların jeolojik olarak birbirini izlemesi isimli bölümde ise yine jeolojik kaydın eksikliği nelere yol açtığı ve neden böyle olduğu üzerinde durulmuştur. Ayrıca eski formların yok oluşuyla yeni formların ortaya çıktığı üzerinde durmuştur.
Kitabın okurken en keyif aldığım bölümü Coğrafi Dağılım adı verilen iki kısmıdır. Belki de zaten bir şekilde üzerinde düşünüp merak ettiğim bir konu olduğu için merakımı cezbetmiştir. Özetlemek gerektiğinden farklı coğrafi konumlardaki türler incelendiğinde aynı sonuca varılmaktadır: Hangi devirde yaşarsa yaşasın ya da hangi uzak köşelere göç ederse etsin canlıların birbirleriyle basit nesil bağlarıyla bağlandıkları görülmüştür.
Kitabın bir diğer bölümünde ise morfoloji, embriyoloji ve körelmiş organlara değinmektedir. Ardından gelen bölüm kitabın son bölümüdür ve kitabın geniş özetine yer verilmektedir.
Eserin en büyük eksisi Viktoryen Akım denilen akımla yazılmış olmasıdır. Uzun ve süslü cümleler anlamayı zorlaştırmaktadır. Özellikle de fazla aşina olmadığımız ya da daha önce karşılaşmadığımız bilimsel kavramlarla birleşince okuyucuyu yorabilmektedir. Ben de eseri okuyup özetlerken hayli zorlandım ve kitabı okurken de bitirdiğim anda da tekrar okumam gerektiğini düşünüyordum. Yani evrim üzerine ilk okumalarınıza bu kitaptan başlıyorsanız pek de doğru tercih yaptığınızı söyleyemeyeceğim.