Okulsuz Toplum

Okulsuz Toplum - Ivan Illich

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (5.6)	Editör
Kitapevi (8)	Sosyal Medya

Okulsuz Toplum Özet

Ivan Illich, söz konusu Okulsuz Toplum eserinde hemen hemen bütün dünyanın her şeyini onun uğrunda harcadığı, her sorunun temelinde çözülmesi gereken konunun bu olduğu, “okul” konusunu/olgusunu ele almıştır. Konuyu ele alış biçiminde ise yazarın ilahiyat ve felsefe eğitimlerinin etkili olduğu görülmüştür. Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki, Ivan Illich, eğitime oldukça önem atfetmekte ancak bu temelin edinilmesinde okul gibi devlete/kamuya ait bir kurumun varlığını eleştirmektedir. Özellikle, buzdağının görünen kısmında yüceleştirilen eğitimin, okul gibi bir araçla, adaletsiz gelir dağılımıyla oluşan toplumlarda oluşan sınıf farklılıklarına sebep olduğuna vurgu yapmaktadır. Yazar, ontolojik düzlemde, eğer okulun; öğrenilen, öğreten ve aynı zamanda da deneyimlerin oluştuğu ve birtakım derslerin alındığı bir mekân olgusu olarak alınması halinde, bunların zaten, hali hazırda, insanların okullaşmadan da gündelik hayattan elde edebileceklerine şiddetle inanmaktadır. Böylelikle, zorunlu eşit okullaşmanın, hem iktisadi hem de sosyolojik manada uygulanamaz olduğunu iddia etmektedir. Ayrıca, zorunlu eğitimin, kaçınılmaz bir biçimde toplumu kutuplaştırdığını ve belli sınıflara ayırdığını da kabul etmemiz gerekmektedir. Eşitlik diye her yerde savunduğumuz bir ilkenin nasıl bir eşitsizliğe yol açtığına dair nüveleri de anlatmaktadır kitap. Okulların neden olduğu ve bizatihi oluşturduğu bu paradoks ise kitabın çekirdeğini oluşturmaktadır. Hatta yazar, bir adım daha öteye giderek, kitabın bir kısmında, okulları, modern proletaryanın dünya dini olarak anlatmaktadır. Konuya dair çözüm analizinde ise bir bağımsızlıktan bahseder yazar. Eğitimin devletten bağımsız hale gelmesi ile aynı zamanda eğitimcinin de sınırlı olan niteliğini genişletecektir. Yazar, esasen zaten temelde de eğitimin, öğrenmeyi kolaylaştıran koşulların seçimi olması gerektiğini savunmaktadır. Okul sisteminin dayandığı bu tip yanılsamaların ise ancak bir çeşit bağımsızlık ile aşılabileceğini söylemektedir. Diğer bir deyişle, bu anlamda oluşturulacak özerk bir eğitim piyasasının bu sorunu aşabileceğine inanmaktadır. Yalnız dikkat edilmesi gereken nokta, burada bahsedilen piyasanın, bizim şu an anladığımız anlamda bir piyasa olgusu olmadığıdır. Onun piyasadan kastı aslında özerklik halidir. Yazar, tam anlamıyla özgür olabilen bir toplumu okul gibi bir kurumla özdeşleştirmez. Ona göre okul, çocukların çocuklukları üzerinde, zaman ve enerji hakkı iddia eden yapay ve görece ehemmiyetsiz birer bina olduğunu ileri sürer. Okula devam etme, dersleri başarı ile geçebilme, çevresindekilerle iyi anlaşabilme/geçinebilme kaygısının ise çocukları hem batı kültürünün/toplumsallaşmasının gündelik hayatından koparmakta hem de onları yabanıl, büyüsel ve ciddi bir ortama tabiri caizse itmektedir. Böylece, kurumsallaşmış, standardize edilmiş, homojenleştirilmiş, tek düzeleştirilmiş ve aynılaştırılmış bilgi yığınları çocuklara empoze edilmektedir. Bu durum aynı zamanda da bir tüketim çağının da habercisi sayılmaktadır. Öğrenme edimi ise oluşan maliyetler yumağında yavaş yavaş eritilmekte ve buzdağının görünmeyen parçasına eklemlenmektedir. Bununla birlikte ise yeni bir tür yabancılaşma hali başlamaktadır. Bütün bu dönüşümlerin ve sorunların çözümü ve daha da önemlisi daha iyi bir toplum oluşumunun temelleri için yazar kendi görüş önerilerini de sunmaktadır. Söz konusu idelerin gerçekleşmesi için gerekli olan yolları ve katlanılması gereken süreci detaylı bir şekilde anlatmaktadır.

Okulsuz Toplum, son zamanlarda okuduğum en çarpıcı, en gerçekçi, en gerçeküstücü, en temelci, en çözümleyici, en analitik ve en değerli kitaptı. Özellikle, yazarın eğitime ve dolayısıyla da buna bağlı olan birçok olguya ontolojik bir bakışla yaklaşması doğrusu kitaba beslediğim hayranlığı bir kat daha artırdı. Yazarın, kendi özsel hayatından beslendiği tabanla birebir inşa ettiği bu eser, bir meslek/iş ediminde izlenen yolların ne denli eksiklerle dolu olduğunu gözler önüne sermektedir. Yapıtın her satırı kendine has bir orijinalliği de barındırmaktadır. Gerek dili gerekse de biçimi bitmeyen bir senfoni hissi vermektedir okuyucuya.

Okulsuz Toplum Soruları ve Cevapları

Okulsuz Toplum Yorumları