Madde 22

Madde 22 - Joseph Heller

Puan Tablosu

YazarOkur'lar (5.6)	Editör
Kitapevi (9.9)	Sosyal Medya

Madde 22 Özet

Var olan en iyi açmaz… Madde 22. Kural basit: Deli olan uçamaz ve görevden alınması için bunu talep etmesi yeterlidir. Ancak uçmayı reddeden biri deli olamaz, öyleyse deli değildir ve göreve devam etmelidir. Yani kimse görevden ayrılamaz.

Yayınlandığı andan itibaren on milyon kopyadan fazla satan Joseph Heller’ın Madde 22’si 2. Dünya savaşını alaycı bir dil ile eleştiriyor. Kitabın önsözünde yer aldığı üzere: Bu kitabın çıkış hikâyesini Tracy Daughtery (1955 doğumlu yazar) tarafından yazılmış “Just One Catch (Sadece Bir Tane Yakala)” isimli biyografiden öğrenilebilir. Ayrıca önsözü yazan Christopher Buckley bu biyografinin büyüleyici olduğunu da vurguluyor.

Madde 22: Joseph Heller’ın 2. Dünya savaşındaki deneyimlerinden doğuyor ve tam olarak 7 senede yazımı bitiyor.

Biraz yazar hakkında bilgi vermek gerekirse; 1 Mayıs 1923 tarihinde doğmuş ve 1999 tarihinde vefat etmiştir diyebiliriz. Ayrıca hayatı boyunca birçok olumsuz eleştiriye de göğüs germiş bir yazardır. Hatta burada kitabın önsözünde alan, The New Yorker’ın eleştirisini verelim:

“… Sanki yazılmamış gibi; insanda kağıda bağırılmış izlenimi bırakıyor… geriye kalan ise ekşi esprilerden bir tortu”

Heller bu eleştiriye başka bir kitabında cevap vermiş olsa da; kitabı okuduktan sonra bende kendimce bir cevap verdim. Evet, bu kitap kâğıda bağırılmış kelimelerden oluşuyor. İçten bağırılmış, değişik bir üslup ardına gizlenerek bağırılmış gerçekler. Savaş ve kara mizah… İşte bu; Joseph Heller’ın 22. Madde romanı.

Kitap Yossarian’ın hikâyesini anlatıyor. Yüzbaşı Yossarian, ilk başlarda karaciğerinde ki ağrı yüzünden yattığı askeri sağlık koğuşundan ayrılmak istemez ve hastaymış gibi davranmaya devam eder. Ateşi sürekli 38 olduğu için doktorları kandırması hiçte zor olmamıştır. Yüzbaşı Yossarian için kaldığı yer fazlasıyla rahattır ancak mutlu değildir. Çünkü 2. Dünya savaşı yüzünden birçok asker deliriyor, ölüyor ve öldürülüyordu. Ayrıca Yossarian herkesin onu öldürmek istediğinin farkındaydı. Yossarian görevden alınıp, eve gönderilme isteği ile hastaneden ayrılır ve diğerlerinin yanına döner. O ve arkadaşı Orr kişilik bir çadırda tek başlarına kalmaktadırlar.

Yossarian içinde ki eve gönderilme isteği ile Dr. Daneeka ile konuşur. Ve 50 görev uçuşunu tamamlamak zorunda olduğunu öğrenir. Hâlbuki onun sadece 44 uçuşu vardır. Bir gün Yossarian’ın birliğinden Aç Joe delirir. Herkes bunun farkındadır ancak kimse onu görevden ihraç etmez. Böylece Yossarian madde 22 ile tanışır. Yossarian artık uçmayı istemiyordur. Eve gönderilmek için elinden geleni yapmaya kararlıdır ve yapar. Ancak bütün bu yolculuğu boyunca devletin ve savaşın gerçek yüzüyle karşılaşan Yossarian, tam eve dönme fırsatını yakalamışken bu kararından vazgeçer ve kaçar. Bundan sonra ki hayatını kaçak olarak geçirecektir.

Kitap Yossarian’ın bıçaklanması sonucunda hastaneye getirilmesi üzerine; buradan kaçma girişiminde bulunmasıyla son bulur. Beni en çok etkileyen şey: Yossarian’ın en başta isteği eve dönmek iken, savaşın ve yozlaşmış dünyanın gerçek yüzünü gördükten sonra, onun tabiri ile ceplerini doldurmaktan başka bir şey yapmayan komutanları ve bu berbat savaşı arkasında bırakarak kaçmasıydı. Kesinlikle etkileyici bir sondu.

“Dünyanın her köşesinde, bombardıman hattının her iki tarafındaki delikanlılar, vatanları olduğu söylenen şey için canlarını ortaya koyuyorlardı ve kimsenin umurunda değildi, özellikle de genç canlarını ortaya koyan delikanlıların” (Madde 22- Joseph Heller)

İşte tüm kitabın içerisinde beni en çok düşünmeye iten ve etkileyen kısım bu oldu. Ve kitabın geneli de bu düşünce üzerinden dönüyordu. Sanırım yazar vatan için savaşmayın, vatan için barışın demek istiyordu. Barış her zaman savaştan daha onurludur.

Kitabın yeni basımlarında, son kısma bir bölüm eklenmiş. Bu bölümün adı “Tarih, Ortam, Eleştiri” İki kısımdan oluşan bu bölüm 605 ve 678 arasında sürüyor ve kitap hakkında ki tahlilleri içeriyor.

Yazan: Senagül YILDIZ

Madde 22 Soruları ve Cevapları

Madde 22 Yorumları