Cano, bir beyin yanında çalışmaktaydı. Bey, Cano’ya çok güvenmekteydi ve onu bir numaralı adamı saymaktaydı. Kevi, bir başka beyin kızıydı ve Cano’nun beyi, Kevi’yi kaçırması için Cano’yu görevlendirdi. Yolculuk sırasında Cano ve Kevi birbirlerine deliler gibi âşık olup, iki beyden de kaçmaya karar verdiler. Yıllarca göçebe hayat yaşadılar izlerini kaybettirdikten sonra tam rahata kavuştuk derken; Cano’nun askere gitmesi gerekir. Tüm bunlar yaşanırken Kevi ve Cano’nun Cemo, adında bir kızları olur. Cano’nun askerliği uzun sürünce ve çatışmalardan kötü haberler geldikçe Kevi, kocasının döneceğine dair inancını kaybeder ve kendini yollara vurur. Bir daha da Kevi’den haber alınamaz. Cano, tüm bunları döndüğünde öğrenir ve dünyası başına yıkılır. Kızını da alarak bir değirmen tutar ve değirmenciliğe başlar. Babası Cemo’yu savaşçı, güçlü, kuvvetli yetiştirir. Cemo büyüyüp güzeller güzeli de bir kız olur. Cemo’nun evlenme vakti gelir fakat Cemo’yu, Sarikoğlu adında kötü bir ağa istemektedir. Ne Cemo ne de Cano, Sarikoğlu ’nu sevmektedir. Sarikoğlu bir gün Cemo’yu kaçırmaya çalışır fakat usta bir dövüşçü ve keçi gibi koşucu olan Cemo elinden kurtulur. Cano, Cemo’nun başını bir an önce bağlamanın yerinde olacağını düşünür. Köye haber salar. İlk kar düştüğünde meydanda dövüş olacak sona kalan Cemo ile dövüşecek dövüşü kazanan olursa Cemo onunla evlenecektir. Böylece Cemo’nun da istediği kişi olacak, Cemo, karşısına geleni beğenirse dövüşmeyecektir. Gün gelip çattığında Sarikoğlu’ndan korkup çekinenler dışında neredeyse tüm köy halkı meydandadır. Dövüş başlar erkekler birbiriyle kapışır. Sona bir delikanlı kalır fakat Cemo, onu beğenmediğinden bir güzel adamı alt eder.
Memo, ailesi Şeyh Sait tarafından katledilmiş ve dayısı tarafından büyütülmüş bir delikanlıdır. Dayısı, ona çancılık sanatını öğretmiştir. Memo, çan satmaya çıktığı bir gün dağda şahın kızı Senem’i görüp âşık olur. Senem de Memo ’ya vurulur. Memo, para kesesini de yanına alarak şahtan kızını ister. Şah, bunu hakaret sayar ve Memo’yu evinden attırır bir de jandarmaya şikâyet ederek tutuklattırır. Memo, askere gitmek zorunda kalır ve Senem ile kavuşamazlar. Zaten az zaman sonra Memo ‘ya Senem’in başka bir şaha para karşılığı satıldığı haberi gelecektir. Askerde Memo, aşk acısıyla türküler yakarken komutanı Memo’nun sesini duyar ve çok etkilenir. Memo’yu bir numaralı adamı yapar ve yanından hiç ayırmaz. Bir gün bir Şah’ın evine eğlenceye giderler. Memo orada da türküler çağırır. Şah, kadınlarından iki tanesini çağırarak oynatır. Memo, Senem’i tanır. O gece gizlice buluşurlar ve kaçmak için sözleşirler. Kaçma günü geldiğinde Memo sözleştikleri yerde Seher’i göremez ve içine bir korku düşer. Daha sonra duyduğuna göre Seher kaçtıktan sonra şahın adamları Senem’i bulmuş ve geri götürmeye çalışmışlardır. Yolda Senem, kendini nehre atmıştır ve bir daha da bulunamamıştır.
Yüreğindeki bu acıyla memleketine dönen Memo, yengesinin tüm ısrarlarına rağmen aklından evlenmeyi geçirmez. Ta ki çan satmaya çıktığında Cemo ile karşılaşana kadar. Memo, Cemo’ya vurulur; Cemo’da Memo’ya vurulur. Cano’nun da desteğiyle evlenirler. Tüm bunlar olurken Cano’nun yaşadığı köyü Sarikoğlu avukat olan asıl ağanın oğlundan satın almıştır. Cemo ile evlenmemesinin kiniyle yanıp tutuşan Sarikoğlu köylülere çektirmediğini bırakmayacaktır. Memo, babası bildiği komutanından yardım ister ve ona durumları anlatır. Komutanı halkı sürgün edilmiş bir köye onları yerleştirmelerini sağlar. Bu köyün tapusu devlettedir ve kimseye boyun eğmeleri gerekmeyecektir. İlk başta her şey yolunda gider fakat Sarikoğlu bu yeni köyde de onları rahat bırakmaz.
Cemo, hamiledir ve Memo’nun para kazanmak için çan satmaya çıkması gerekmektedir. Sarikoğlu Memo’ya tuzak kurdurtur. Herkes Memo’nun öldüğünü düşünür. Memo, kaçarken Senem ile karşılaşır ve onu kuma alarak alır ve oymağının beyi olur. Fakat aklı Cemo’dadır. Cemo’yu da yanına almak için köye döner fakat köyü yerinde bulamaz. Sarikoğlu ve adamları köyü yakmış, yıkmış, darmadağın etmiştir. Herkes ölmüştür. Cemo ise bebeğini kaybetmiştir ve kaymakam vekiline götürülmüştür. Sarikoğlu’nun bu olaydaki, parmağını tahmin eder ve Sarikoğlu’nun evine gider. Sarikoğlu ve kaymakam vekilini eğlence düzenlerken bulur ve Cemo da eğlence de oynayıp onları eğlendirecektir. Memo delirir ve Sarikoğlunu öldürür. Cemo’yu kurtarır ve Cano’yu da yanlarına alarak bey olduğu Dersim’e doğru yola çıkarlar.
Cemo romanı tarihe ışık tutan gerçekçi bir yapıttır. Doğu Anadolu dolaylarında gelişen olaylar zamanın ağalık sistemi, devlet işleyişi, göçebelik, siyasi yapısı ve kadın-erkek ilişkilerini yansıtan bir yapısı vardır. Türkü çağırma yani âşıklık, zamanın ünlü mesleklerinden çancılık gibi unutulmaya yüz tutmuş değerlerimizi de yansıttığı için folklorik bir özelliği vardır. Cemo; savaşçı, güçlü ve becerikli Anadolu kadınını temsil etmektedir. Memo ise yiğit, kötülükten uzak duran ve kötülüğe karşı savaşan, aşkının peşinden giden Anadolu erkeğini temsil etmektedir. İki karakterde birbirine denktir.
Roman üslup olarak da Kemal Bilbaşar’ın samimi ve sıcak anlatımıyla renklenmektedir. Yerel dil ağırlıklı olarak kendisini romanın genelinde göstermektedir. Genel olarak akıcı bir dili ve kendisini sevdiren bir hikâyesi vardır. Sıkılmadan okunabileceğini söyleyebilirim.
tavsiye üzerine okudum kitap 1900lerin başında yazılmış ama hala günümüzde yaşanan olaylar o açıdan oldukça ilginç gelişiyormuyuz yerimizde mi sayıyoruz bunu görmek için güzel roman
27-01-2019 17:03
cemo kitap olarak şahane bir eser elimden bırakamadan okudum adam süper yazmış dersem inanmayın özet için okudum ve çok sıkıldım
09-02-2020 23:58
cemo memo karıştı sınavda karakterler çıktı sanırım yanlış yapmışım
18-02-2022 14:41
cemo karakterleri kimlerdir?
23-08-2022 19:53
roman özeti için teşekkür ederim ödevimi yaptım
19-05-2023 20:01
kitap özeti harika olmuş bir de karakterleri ekleseniz tam olurmuş